×

IEC 60364-8-1:2019-02 Işığında Verimli Elektrik Tesisat Tasarımı Bölüm-17



IEC 60364-8-1:2019-02 Işığında Verimli Elektrik Tesisat Tasarımı
 Bölüm-17


Ali Uyar 

 
İŞLETME ve BAKIM ile VERİMLİLİK ve BAŞARIM  TAKİBİ ve ARŞİVLEME: bölüm 1, 4.2.1,  7.4.3,   7.5.5,   8.3.3,   8.3.4.4,  8.3.5 , 8.4,   9.1,  9.2,  9.3,  9.4

Tasarımcının işi verimli tesisat tasarımı yapmak, son kullanıcının isteği ise yıllarca ucuz ve konforlu bir tesiste mutlu bir hayata sürmektir. Tasarımcı son kullanıcıyı dinlemeli, ihtiyaçlarını anlamalı, onun işini kolaylaştıracak şekilde tasarımını sonlamalıdır. Uzun bir yoldan geldik. Önce yatırımcımızı ikna ettik; daha büyük ilk yatırım maliyetini kabul etti. Sonra tasarımcılar iki kere daha fazla emek harcadı, verimli tasarımı başardı. İmalatçılar daha verimli ürün üretti ve pazara sundu. Satın alma doğru malzemeleri aldı. Yüklenici doğru yerleştirdi. Geçici kabule hazırız. Soru şudur? Tesis verimli çalışacak mıdır?

Bu sorunun cevabı düşündüğümüzden zordur. Verimlilik bunu isteyen bir üst yönetim ve toplum, bunu uygulayacak profesyonel bir ekip gerektirir. Son kullanıcı:

•    Plansız, programsız ek ve ilaveler yaptırmaz,

•    İşletmeci/bakımcı kadrosu açar ve işletme/bakım planı yaptırır,

•    Sistemi belli aralıklarla(mesela senede bir kere) denetletirse,
 
•    Bu gayretini tesisin ömrü boyu sürdürürse tesisin verimli olma şansı tabii ki yüksektir. 

Yoksa bir yapı verimli parçalardan meydana geldi diye illa verimli çalışacak diye bir kural yoktur. İşte  Standart Tablo B.20’de  tam da bunu puanlar:

 

Mutlaka -işinin ehli- İşletmeci atanmalı, işletme/bakım planı yapılıp takip edilmelidir. Standardın bu faaliyet konusu için tahsis ettiği toplam puansal ağırlık 72/381 olup çok yüksek bir değeri temsil eder. İşletme bu sistemin üçüncü sacayağıdır. 

Burada İşletmeci, EEYS merkezini yöneten “kanunun belirlediği kuruldan yetkili(sertifikalı), idari ve hukuki sorumluluğu üstlenmiş ve yeterli idari erk ile donanmış, işletme ve bakım faaliyetlerini yapan birkaç  veya çok kişili mühendis ve tekniker kadrosudur”. Tesis bu kadroyu bordrosuna alabileceği gibi bu hizmeti yetkili bir firmaya taşere de edebilir.

Tesisler EEIC belgesini 1 işletme yılı sonunda hak ederler. Altyapı tesisleri 3 senede bir, diğer tesisler 5 senede bir zorunlu resmi denetimden geçerler ve EEIC sınıfları onaylanır veya iptal edilir. Bu işlemden kanunun belirlediği yerel idare sorumludur.

Tesisleri denetlemeye yetkilendirilmiş firmalar da olabilir. Bu firmaların testlerde kullanacakları ölçüm cihazları kalibre edilmiş ve IEC 61557-12’e uygun olması gerekir. Bunlar da bina sahibi için denetleme yapabilirler ancak verdikleri rapor hukukidir ama  resmi değildir.


Standardın çerçevesini çizdiği, tasarımcının planladığı, atanmış işletmecinin geçici kabul çalışmaları süresince kontrol ve test ettiği Verimliliği takip altyapısı ve EEYS olanakları şunlardır:

•    Bölge, kullanım ve ağ’lardaki kWsaat tüketimleri, gerilim düşümleri, PF ve THDi değerlerini takip

•    Bölge, kullanım ve ağ’lardan gelen bilgileri işleyip, ikaz, alarm ve rapor çıkaran iş istasyonunu takip

•    Aydınlatma ve HVAC verimliliğinin kıstaslara göre çalıştığını gözlemleme

•    Ağ’lara komut verme. Kaynakları ve yükleri çeşitli senaryolara göre  devreye alıp çıkarma


Burada tasarımcının işi bitmiş, işletmecinin çalışması başlamıştır. İşletmeci verilen bunca emeği şöyle değerlendirecektir:

•    Tesis tüketim profilini  gözlemleyecek, puant değerini aşmayacak, reaktif enerji cezası almayacak, gerekirse yük atacak, hava tahmini, üretim planı, özel gün gibi değişkenlerin getireceği iniş çıkışları öngörüp, beklenti dışı taleplere cevap verecek şekilde EEYS’yi kullanacak, güvenli ve sürekli beslemeyi sağlayacak.

•    Jeneratör {J1} kWsaat/TL üretim bedelini, Akü {D1} kWsaat/TL depolama bedelini tespit edecek, Şebeke üçlü tarife{T1},{T2},{T3}     kWsaat/TL bedellerini göz önünde bulundurarak tesisi en ucuz şekilde beslemektir.

•    Tesis tasarım yük profili ve alt profillerin  takibini yapacak ve  gerçek yük profili ile karşılaştırarak sapma olup olmadığına bakacaktır. Sapma var ise nedenini araştırıp bulacaktır. Düzeltme söz konusu ise gerekli müdahaleleri yapacak, tesisi verimli çalıştıracaktır. İlk sene tesisin özgün profilini ve karakterini çıkaracaktır, nerede ne için ne kadar enerji tüketiliyor görecek ve bilecektir.

•    Aydınlatma, HVAC, PF, THDi  ve Hız kontrol sürücülerinin kıstaslara göre ve doğru çalıştığından emin olacak, gerekiyor ise İyileştirme ve ince ayarlarını yapacaktır.

•    Trafo, Kolon, bölge ve hizmetler temelinde kayıpların doğrulamasını yapacak, anormalliklerin, kaçakların tespiti ve ortadan kaldırılmasına çalışacaktır.

•    Arıza, ikaz, alarm, kaza, işletme ve bakım kayıtlarının tutacak, bakım ve tamir hizmetlerinin planlamasını yapacaktır.

•    Yıllar içerisinde verimliliğin düşmediğinin kontrolünü yapacak, düşme varsa ana sebebi bulana kadar araştırmasını derinleştirecektir.

•    Tüm iyileştirme fırsatlarını kullanacak, ISO 50001 kalite sistem talimatı gereği ‘’yap ve uygula, kontrol et, düzeltmeyi yap ve uygula, tekrar kontrol et’’ döngüsünü kullanarak tesisi güncel ve sıhhatte tutmaya devam edecektir.

İşletmecinin bu döngüsel kontrolünü Standart Tablo B.21’de şöyle puanlar:

 

Gözlem  gün boyu devam etmeli, doğrulama her hafta yapılmalı. Ayda, mevsim değişiminde ve yılda bir genel gözden geçirme yapılmalıdır. Bu şekilde alınacak puan en yüksek puan olacaktır. 

Hatırlayalım EEYS senelik kullanımı 100.000kWsaati aşan yerler için mecburidir. Daha ufak tesisler EEYS gibi verileri gerçek zamanlı takip edemeyebilirler. Onların doğrulama sıklığı haftada bir, ayda bir olabilir ancak bu şartlarda alınacak puan düşecektir. Tesis çok ufak ise bu bile gidişat hakkında bir fikir verebilir.

İşletmeci EEYS sayesinde topladığı verileri saklamalı ve ilgili dönem verilerini karşılaştırmalı, değişimin yönünü gözlemlemeli ve buradan çıkarımlar yapmalıdır.  Arşivleme -depolamanın ötesinde- yordamları olan bir faaliyettir. Eski verilere defalarca müracaat olacak ise bu belgelerin sağlıklı bir ortamda saklanması yani arşivlenmesi önemlidir. Bu saklama belgelerin fiziksel korunması şeklinde olabileceği gibi uygun dijital ortamlarda da (IEC 62974-1 standardına uygun şekilde de) yapılabilir. Verilerin incelenmesi yönelimleri görmek ve tesisin değişen karakterini anlamak açısından önemlidir. 

Sağlıklı karşılaştırmalar yapabilmek için incelenen verilerin aynı şartlarda ve dönemlerde toplanması ve zaman damgalaması yapılması gerekir. Standart  -zamanda başarım takibi için arşivleme yapılmasını ister ve bu gayretleri Tablo B.21’de puanlar.

 

Standarttan puan alabilmek için bir yıl boyunca gözlem yapılması şarttır. Puanlar işletme ve bakım faaliyetlerinin süreklilik göstermesi durumunda gelir. Buda Standardın işletmeye verdiği önemi gösterir. İşletme ile kazanılacak bu puanın standart içindeki ağırlığı 26/381 olup yüksek bir seviyeyi gösterir.

ISO 50001’nin ışığı altındaki kalite döngüsü ile İşletmecimiz tesisi orkestra şefi gibi yönetti. Kullanıcılar yıllarca ucuz, verimli, karlı bir tesise ve mutlu bir hayata sahip oldular. IEC 60364-8-1:2019 işte bunları başardı. 
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt