×

IEC 60364-8-1:2019-02 Işığında Verimli Elektrik Tesisat Tasarımı Bölüm-16



IEC 60364-8-1:2019-02 Işığında Verimli Elektrik Tesisat Tasarımı
 Bölüm-16



Ali Uyar 

ELEKTRİK ENERJİSİ YÖNETİM SİSTEM (EEYS) MERKEZİ giriş, bölüm 8.1,  8.2, 8.3.2, 8.3.3,    8.5,  8.6,  8.7 


Amerika’da ve Avrupa’da birçok milli enstitü, akıllı binalar konusunda çalışmalar yapıp, ilgili teknoloji geliştiricileri ile beraber çeşitli konularda otomasyon çözümleri üretmişlerdir. Her çözüm kendi haberleşme protokolü ile gelmiş ve bu otomasyonların Bina Yönetim Sistemi(BMS) çatısı altında birleştirilmesi denenmiştir. Sistemler arayüzler üzerinden birleştirilmeye çalışılmış ise de çözüm karmaşık olmuştur. Otomasyon her konuya yayılmış, kapsam daha da genişlemiş ve sistemler birbirleri ile destekleşerek daha da büyük sinerji yaratabilir olmuşlardır. Şimdi Bütünleşik Bina Yönetim Sisteminden (İBMS) bahsedilmeye başlanmıştır ancak farklı protokoller hala sorundur, piyasa ve standartlar harmonize olamamıştır. Oluşan sinerjiden faydalanmak için ISO 50001 genel olarak, ISO16484-2 özel olarak “Bina Otomasyon ve Kontrol Sistemi”(BACS) kurulmasını  ister. Çalışmamızın konusu olan IEC 60364-8-1:2019’da BACS’ın bir parçası olarak Elektrik Enerjisi Yönetim Sistemi(EEYS)’nin kurulmasını isteyerek bu talebe cevap verir. EEYS Aydınlatma otomasyonu ve HVAC otomasyonu kapsar ve ilaveten aşağıdaki imkanlara (Güç otomasyonuna) sahip olması gerekir:

•    Enerji kaynaklarını, yükleri, bunlarla ilgili durumları ve çevre şartlarını gözlemleyebilme, 
•    Kaynak ve yükleri devreye alıp çıkarma imkanları ile donanmış olma
•    Bir veri yolu üzerinden tüm birimler ile haberleşebilme, 
•    Bir kontrol merkezi ve sayısal iletişim arayüzüne sahip olma
•    Ve bu kontrol merkezinin  içinde bulunduğu, işletmecinin rahatça işini yapabileceği bağımsız bir mekâna sahip olma

Standarda göre yıllık enerji tüketimi 100.000kWsaati aşan her abone EEYS merkezi kurmak durumundadır. Tasarımcı -Aydınlatma ve HVAC otomasyonlarına ilaveten- şunları yapmalıdır:

•    ADP, DP’ler, MCC’lerdeki Bölüm, Kullanım ve Grupların sayaç, aktuatör ve sahadaki sensörlerin verilerini, bir protokol ile ilgili veri yolu üzerinden EEYS’de toplamalıdır. 

•    EEYS’deki donanım ve yazılım, üç otomasyonunda ayrı ayrı veya bütünleşik olarak çalışabilmesine imkân vermelidir. Veri depolama IEC 62974-1:2017 standartlarına uymalıdır.

•    IEC 60364-8-1 diğer mekanik veya elektro-mekanik sistemlerin otomasyonu ile ilgilenmez. Ancak tesislerde Kojen, Isı pompası, Buhar ve sıcak su kazanları, Basınçlı hava  sistemleri gibi başka  mekanik sistem otomasyonları olabilir. BACS’ın böylesi sistemlerin de merkezi olması sebebiyle ya ayrı bir yerde yeni bir merkez kurulmalı ya da EEYS içinde yer ayrılmalıdır. Şayet buna benzer sistem kontrol merkezleri EEYS’ye kurulacak ise ortak haberleşme protokolü kullanmaları tercih edilir.

•    EEYS kendi bünyesinde kabul etmediği ama BACS bünyesinde başka bağımsız mekanlarda konumlanan diğer otomasyon sistemleri ile bilgi alışverişi yapabilecek ağ geçitleri ile donanmış olmalıdır.

•    Veri yolu kabloları yerüstünde haberleşme kablo tavalarından, yeraltında kapalı kablo kanalları'ndan, borular'dan gitmelidir. Veya aynı görevi yapacak Wifi veya 5G altyapısı kurulmuş olmalıdır.

EEYS merkezi 6-24 m2 bir mekândan oluşmalı, çift vardiya çalışan 1mühendis ve bir veya birkaç teknikere ev sahipliği yapabiliyor olmalıdır. Kontrol merkezinin ayrı bir bölmesinde arşiv odası bulunmalıdır. Tesis geçici kabulünden sonra merkez işletme grubuna devredilir. Standart bu gayretleri Tablo B.17 ile puanlar.

 
Formülde:
a         EEYS tarafından kontrol edilen yüklerin yıllık tüketimleri(kWsaat/kVAsaat)
b         Tesis toplam yıllık tüketimi(kWsaat/kVAsaat)




Tablonun bizden istediği EEYS’nin tesis yüklerinin 50%’sinden fazlasını gözlemliyor ve kontrol edebiliyor olmasıdır. Bu başlık altında toplanan puanların Standart içindeki ağırlığı 32/381 olup önem sıralamasında yukarılardadır. Puanlar tasarım ile kazanılır.

Her ne kadar  Standardın temel birimi kWsaat olsa da Tablo B.17’yi  puanlamak için EEYS merkezinin kapsadığı faaliyetleri kıstas alması daha uygun olurdu. Mesela şebekeye, jeneratöre, güneş santraline, akü bankasına, Hvac’a, Aydınlatmaya, diğer ağ ve kullanımlara 1’er puan verilebilirdi.

Burada bir açıklama yapmakta fayda var. BACS’ın tek bir hacim olması, hukuki, idari,güvenlik, altyapısal ve işletmesel kolaylık açısından pek mümkün değildir. BACS  içerisinde en az iki adet daha farklı Merkez vardır ki muhtemelen haberleşme protokolleri ayrıdır.Bunlar:

•    IT Sistem odası ki tesis içi iletişimden sorumludur. Ofisler, muhasebe, satış ve satın alma ve insan kaynakları, anons sistemi, sayısal ingsignage, giriş kontrol  odaklı çalışır, onların verilerini saklar. Haberleşme protokolü ve veri yolu kendine özgüdür. Kurum kapalı bilgilerini içerdiğinden erişimi sınırlıdır. Sistem odası – bu sebepten-bağımsız bir hacimdir.

•    Güvenlik ve Yangın İhbar odası ki CCTV, izinsiz giriş, acil anons ve yangın ihbarlarını takibe odaklanır. Bazı durumlarda Asansör otomasyonu da güvenlik odasındadır. Haberleşme protokolü muhtemelen kendine özgüdür, dolayısı ile veri yolu da ayrı olmalıdır. Bu mekân, sınırlı erişime tabi, 6-24m2 olmalı, hukuki nedenlerden dolayı 3 vardiyada en az 6 kişi olacak şekilde kadrolanmalıdır.
Görüldüğü gibi bu 3 merkez mimari olarak bağımsız tasarlanmalıdır. Ancak gerekiyorsa bitişik olabilirler. Aralarında veri alışverişi yapacaklar ise gerekli ağ geçitleri üzerinden haberleşebilirler. 


 
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt