×

buildingSMART Türkiye, İMSAD "İnşaat Projeleri Gelişim Aşamaları" Çalışması ETP Görüş ve Öneriler



buildingSMART Türkiye, İMSAD  "İnşaat Projeleri Gelişim Aşamaları" Çalışması
 ETP Görüş ve Öneriler


 
buildingSMART Türkiye, İMSAD "İnşaat Projesi Gelişim Aşamaları" ile ilgili çalışması “ETP Tasarım Kavramları”, “ETP BIM”  çalışma gruplarımızda yapılan toplantılarda değerlendirilmiş olup; çalışmaya değerli  görüşleri ve önerileri ile katkı koyan tüm aşağıdaki arkadaşlarımız ile beraber aşağıdaki  ortak görüş ve   önerilerimiz  buildingSMART Türkiye, İMSAD 'a gönderilmiştir. 

Sağlıklı günler, çalışmalarınızda başarılar dileriz. 

Başak Bozkurt          Sabri Pehlivan         Sabri Günaydın 




Bu çalışmayı görüş ve önerileri ile gerçekleştirenler  alfabetik olarak aşağıdadır. 

Başak Bozkurt
Celal Aktaş 
Gürol Mutaf 
Mehmet Karadurak 
Mehmet Mazmanoğlu 
Noyan Sancar 
Nur Güleç 
Sabri Günaydın 
Sabri Pehlivan 
Tülay Kanıt 
 
ETP GENEL NOTLAR:
  1. Çalışmanın adı için önerimiz "YAPI HİZMETLERİ GELİŞİM AŞAMALARI" 
  2. Genel olarak her aşamada hangi disiplinden o aşamada ne beklendiği açıkça ifade edilmelidir. Ayrıca taslakta söz edilen disiplinlere ait “Teslim Süreçleri” dokümanı bu taslağın bir eki olmalıdır.
  3. TMMOB-Mimarlar Odası’nın İŞ AŞAMALARI LİSTESİ dikkate alınmalıdır.
  4. Etüt aşamasında oluşturulan zaman planı ve bütçe öngörüsü her aşamada güncellenmelidir.
  5. Tasarımın her aşamasında o aşamanın gerektirdiği disiplinler arası koordinasyon sağlanmalıdır.
  6. Proje (tasarım) müellifi olması sebebiyle, tasarımcı Yapı hizmetleri gelişim aşamalarının tamamında (kontrol, danışman vb. gibi  işveren ile birlikte belirlenecek şekilde) olmalıdır.
  7. 9. Madde, İşletme-bakımdan sonra 10. Madde olarak Mimarlar odasının İş Aşamaları Listelerinde yer alan  ‘’ Tasarımın Doğrulanması (Geri Besleme Aşaması) ’’ eklenmelidir.
Bu aşama sadece tasarım ve yapım aşamasındaki çalışmanın meslek odaları ile paylaşımı değildir. Tasarım ve yapımcıların sonradan tesisi ve kullanımını gözlemleyip, ‘’Ne planladık, ne öngördük, nasıl kullanıldı, memnun kalındı mı, sonuç iyi oldu mu?’’ konularını gözlemleyerek mesleklerinin gelişimine katkı sağlamalarıdır.
  1. BIM LOD seviyeleri bu çalışmada ilişkilendirilmelidir.


İNŞAAT PROJESİ GELİŞİM AŞAMALARI
ÇALIŞMANIN AMACI VE KAPSAMI

Ülkemizde yürürlükte olan, farklı disiplinler için ayrı ayrı hazırlanan tasarım hizmetlerine esas asgari ücret yönetmelikleri, en az bedel tariflerinde inşaat projeleri yapı projeleri aşama tariflerinin birbirleri ile ilişkilendirilememesi ve benzer aşama isimlerinin altında disiplinlerden beklentilerin farklı olmasından dolayı, ortak bir anlayış sağlayabilmek amacıyla bu çalışma hazırlanmıştır. Bu çalışma kapsamında üstyapı projelerinin yanı sıra, altyapı projelerine yönelik proje gelişim aşamaları da birlikte değerlendirilmiştir.
İnşaat projelerinin başarılı yürütülmesi için görev alan tüm disiplinlerin iş birliği ve iletişimi her zaman önemli olmuştur. Buna ek olarak proje  yapı projesi gelişim süreçlerinde artan bir şekilde kullanılan dijital araçların anlamlı katkı sağlayabilmesi amacıyla ortak proje gelişim aşamalarının belirlenmesi ve her aşamada tüm disiplinlerden temel beklentilerin netleştirilmesi hedeflenmiştir.

Önerilen proje aşamaları için, disiplinlerin özelinde gerekli detay tanımlamalar, teslim edilmesi gereken dokümanlar ile aralarındaki ilişkilerin ve sorumlulukların netleştirilmesi için ayrı bir “Teslim Süreçleri” çalışması başlatılacaktır.

İnşaat projelerinde gelişen farklı tedarik stratejileri ve sözleşme tipleri, tasarım ilerlemesini ve farklı aşamalardaki çalışmaları değiştirmeyeceğinden, teknik şartnamelerin, keşif listelerinin, ihale belgelerinin hazırlanması, ihale yapılması ve mobilizasyon vb. süreçler aşamalara dahil edilmemiştir.
Dokümanın ilerleyen kısımlarında teknik şartname ve keşif listesinden uygulama tasarımı aşamasında bahsedilmektedir. Bu anlamda doküman kendi içinde çelişiyor. Teknik şartnameler ve keşif listeleri Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği’nde de tanımlandığı şekilde kesin tasarım aşamasında yer almasını öneriyoruz.


Proje özelinde tedarik stratejilerine uygun bilgi paylaşım ve teslim süreçleri planlanması önerilmektedir.
Bilgi paylaşım ve teslim süreçleri proje özelinde planlanmalıdır.
Aynı zamanda, yerel ve idari yönetimlerin inceleme yapabilecekleri, inşaat ruhsat işlemleri için talep edilen bilgileri içeren çalışmaların en geç Kesin Tasarım aşamasında verilmelidir. tamamlanması önerilmektedir.
Belediye’de bulunacak olan tasarım çizimleri  ” Uygulama Tasarımı ve Yapıldı Tasarımı Çizimleri ” olmalıdır.
0, 1 ve 2 aşamalarının mevcut TMMOB-Mimarlar Odası’nın İş Aşamaları Listesi ve Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği’nde belirtildiği şekilde  “Hazırlık ve Ön Etüt” ( Etüy ve Öneri Raporu) başlığı altında toplanmasını öneriyoruz.

0- Stratejik Planlama Aşaması 
İşveren gereksinimlerinin farklı inşaat yapı projesi seçenekleri veya başka metotlar yöntemler (inşaat yapı projesi dışında olası seçenekler) ile karşılanması durumlarının tümünün avantaj ve dezavantajları ile irdelendiği, benzer projelerdeki geçmiş deneyimleri de dikkate alarak proje risk ve bütçesinin değerlendirildiği, en uygun çözüm ile yatırım vizyonunun tespit edildiği aşamadır. Bu aşama aynı zamanda ömrünü tamamlamış inşaat yapı projelerinin (çizimlerinin) yenilenmesi, yeniden tasarlanması, yıkımı, geri dönüşüm ve atık yönetimi çalışmalarına ait stratejik kararları da içererek, yapı yaşam döngüsünün tamamlanmasını sağlar.

1- Etüt Aşaması
Etüt aşamasında işverenin yatırım vizyonu doğrultusunda ihtiyaçlar ve talepler belirlenip, bunların gerçekleşmesi için temel standartlara uygun olanaklar ve seçenekler tespit edilecektir. Proje için ihtiyaç programının ve mekânsal kullanım alanlarının tanımlanması, mekân ve işlev şemasının hazırlanması, imar durumu, kadastro, arsanın doğal ve zemin özelliklerinin saptanması, yapının çevre ile ilişkisinin analiz edilmesi çalışmaları yürütülecek, projenin ileriki aşamalarında izlenecek yol ve uygulanacak çalışma yöntemi, sözleşme tipi ve iş programı kararlaştırılacaktır.
İş programının kararlaştırılması için henüz çok erkendir ve hiçbir teknik disiplinin konu hakkında bir bilgisi yoktur ancak verecekleri bilgiler iş programına doğrudan etkili olacaktır. İş programı gibi iddialı bir ifade yerine “zaman planı” vb. daha uygun olur.Zaman planı tanımı ETP tarafından ayrıca gönderilecektir.

Bu aşamada, projenin kaynak kullanım ihtiyacı (elektrik, su, doğalgaz vb.) , verimlilik ve  sürdürülebilirlik hedefleri ve tesis yönetim stratejisi belirlenir. Diğer paydaşların yapacağı çalışmalar ve bunların koordinasyon ve iletişim şeklinin netleştirilmesi amacı ile öncül hazırlık çalışmaları gerçekleştirilecek; etüt raporu, gerekli çizimler ve görseller hazırlanacak; gerekli idari, hukuki, teknik belgeler derlenecek ve bütçe çalışmaları yapılacaktır.
Etüt aşamasında tüm disiplinler devreye girmiş olmalıdır. Disiplinlere ait tüm fiziki ihtiyaçlar (elektrik, mekanik vb. ) bu aşamada paylaşılmalıdır.

2- Kavramsal Tasarım Aşaması  Ön Tasarım Aşaması
Kavramsal Proje  Ön Tasarım Aşaması, Etüt Aşaması çalışmalarında onaylanmış bilgilerin projeye tasarıma yansıtılması ile erken evre tasarım önerilerinin oluşturulması amacını taşır. Güncel etüt çalışmalarına, projenin ihtiyaç programına, öngörülen bütçeye, arazi ve iklim verilerine, geoteknik (zemin) özelliklerine, İşveren ve gereksinim durumunda proje paydaşlarının idari ve teknik


önerilerine uygun olarak şekillenen kavramsal tasarım için belirlenen içerik, ölçek ve detayda vaziyet planı, planlar, kesitler, görünüşler, görseller ve raporlar hazırlanır. Raporlarda, gerekli sistem seçimleri, işletme fonksiyonlarını sağlayacak teknik tesisat türleri, yapının ihtiyaç duyacağı enerji, su, yakıt vb. kaynakların nereden ve ne şekilde sağlanacağı açıklanır. Bu seçimlerin teknik, ekonomik ve mali gerekçeleri irdelenir.
Ön Tasarım Aşaması ayrı bir aşama olmamalı, Hazırlık ve Ön Etüt veya Ön Tasarım aşaması içerisinde yer almalıdır.

3- Ön Proje  Tasarım Aşaması
Ön Proje Tasarım Aşaması, Kavramsal Proje Aşaması Hazırlık ve Ön Etüt aşaması çalışmalarında belirlenmiş ve onaylanmış üst düzey kararlar çerçevesinde tasarımın geliştirilmesi, tüm disiplinlerin sistem kararlarını içerecek bilgilerin projeye yansıtılması amacını taşır. Projenin mekan ve eleman gerekliliklerini tümüyle kurgulayan temel proje tasarım öğeleri olan altyapı, dış saha işleri, kabuk, iç mekânlar, ekipmanlar (cihazlar), teknik tesisatlar, tefrişat (iç-dış mekan yerleşimi ve döşeme işleri) , yapım ve varsa yıkım çalışmaları ile ilgili şematik çizimlerin oluşturulması hedeflenir. Bu aşama sonunda tüm disiplinler tarafından geliştirilen tasarım, maliyet bilgileriyle proje bütçesiyle karşılaştırılması amacıyla kontrol edilecektir.
Bu aşamanın sonunda, tasarım ekibinin tüm paydaşlarının kendilerine gerekli olan alanları / mekânları / hacimleri yaklaşık olarak yapı(lar) dahilinde rezerve etmiş olması beklenir. Buna uygun olarak teknik tesisatların geçiş yerleri ile yaklaşık ölçüleri; makina ve ekipmanların yaklaşık yerleşimi belirlenir. Ayrıca proje ve hesaplara esas olacak verilerin tespit edildiği, hesap tarzlarının da teklif edildiği çalışmalar yapılır.

4- Kesin Proje  Tasarım Aşaması
Kesin proje tasarım aşamasında, onaylanmış ön projelere tasarım çizimlerine uygun olarak çalışmalar yürütülür. Daha ayrıntılı ve kesinleşmiş bilgiler üretilir ve çalışmalar gerçekleştirilir. Ön proje tasarım çalışmaları aşamasından sonra meydana gelen değişiklikleri yansıtmak ya da ön projeler tasarım aşamasında prensipleri belirlenmiş bazı teknik özelliklerin detaylandırılması ve kesinleştirilmesi amacıyla hazırlanır. Disiplinler arası koordinasyonu tamamlanmadığı ancak tüm disiplinler için kendi içerisinde uygulanabilir ve kesinleşmiş projelerin hazırlandığı, ekipman ve malzeme bilgilerinin tümüyle tanımlandığı aşamadır.
Ön tasarım aşamasında “Mekanların rezerve edilmiş olması ve buna uygun olarak teknik tesisatların geçiş yerleri ile yaklaşık ölçüleri belirlenmiş olmalı” deniyor. Kesin tasarım aşamasında ise “disiplinler arası koordinasyonun tamamlanmadığı” ifadesi var. Eğer geçiş yerleri ve ölçüleri belli ise çakışacak şekilde oluşturulamayacağına göre zaten disiplinler arası koordinasyon büyük ölçüde tamamlanmış demektir. Dolayısıyla bu iki aşama kendi içinde çelişiyor. Bu aşamaların her ikisi de tasarımcı(lar) tarafından yapıldığına göre, kesin tasarım aşamasında artık koordinasyon da sonuçlanmış olmalıdır. Uygulama firmasına “koordine edilmemiş” bir tasarım verilmemelidir. Kesin tasarım aşamasının ilgili Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği’nde tanımlandığı üzere tasarımcının bütün çalışmalarını bitirdiği aşama olarak kabul edilmesi daha uygundur ve bu şekilde düzenlenmelidir.
Kesin tasarım aşaması disiplinler arası koordinasyonun tamamlandığı, ekipman ve malzeme bilgilerinin şartname ve keşiflerle tanımlandığı ihaleye esas aşamadır.

5- Uygulama Projesi  Tasarım Aşaması
Uygulama Projesi  Tasarım aşaması, bir önceki aşamada kesin tasarım aşamasında kesinleştirilmiş çalışmalar ile yayınlanan projelerde, disiplin içi ve disiplinler arası detaylı koordinasyonun tamamlanmasını hedeflemektedir ve geliştirilen tasarımı uygulamaya bağlayan aşamadır. Bu aşamada sistem ve montaj detayları ve imalat detayları yüklenici tarafından gerçekleştirilir. Uygulama tasarımı ihaleyi alan yüklenici sorumluluğundadır.
Söz konusu koordinasyon, satın alma bilgileri kesinleşmemiş ancak yapının inşa edilebilmesi için gerekli tüm detayları doğrulamaya esas bilgiler ile yapılacaktır. (Anlaşılamamıştır.)
Yapının inşa edilebilmesi için, yapıda yer alan tüm donatım sistemleri, yapıyı etkileyen bütün elemanları, birleşme şekillerini, sistem detaylarını, imalatlarla ilgili tüm bilgileri ve referansları ile Uygulama Kural Standartlarına ve Yapı Malzemeleri Yönetmeliğine uygunluğunun teyit edildiği montaj ve yapım özelliklerini içeren; gerekli tüm ölçülerin ve malzemelerin işlendiği, büro ve şantiyede her türlü imalat aşamasında kullanılabilecek nitelikte ve yeterlilikte hazırlanmış çizimler, şartnameler, hesap raporları vb. dokümanların hazırlandığı aşamadır. Yapıda yer alan farklı disiplinlerin sorumluluk sınırlarını belirleyen belgelerdir. Yapının maliyet tavanının belirlenmesi amacıyla yapılan metraj ve keşiflerinin esasını teşkil eder.
Bakınız ETP Genel Notlar Madde 4.

6- İmalat Projesi Aşaması Sistem ve Montaj, İmalat Detayları
Bu aşamada, bir önceki aşamada uygulama tasarım aşamasında koordine edilmiş tüm disiplinlerin tasarımları, projenin teknik tanımını tamamlamak üzere detaylandırılır ve ayrıca uzman alt yüklenicilerin tasarım çalışmalarıyla sonuçlandırılır. Satın alma bilgilerinin kesinleşmesi ile seçilen malzeme / ürün bilgilerine göre sahada imalatının yapılması öncesinde koordinasyon tekrar gözden geçirilir. Bu aşama sırasında, yapım aşamasında sahadan kaynaklanan sorunların çözümü hariç, üretime esas çizimlerin seçilen yapım yöntemine uygun ve tedarikçiler ile koordineli bir şekilde oluşturulması ile tasarımın tüm yönleri ile tamamlanmış olması gerekmektedir.
İmalat projesi aşaması imalat detayları,sistem ve montaj detayları olarak uygulama tasarımı içindedir. Bu sebeple 5 ve 6. aşamalar birleştirilmelidir.
Uygulama tasarımı aşamasında  proje (tasarım) müellifinin danışman olarak yer almadığı projelerde yapılan değişikliklerde proje (tasarım)  müellifinden onay alınması ile ilgili bir ibare yer almalıdır.

7- Yapım Aşaması ve Yapıldı Tasarımı Çizimleri
Yapım aşaması, iş programına uygun olarak tüm disiplinlere ait imalatların sahada gerekli mesleki ve kalite kontrol süreçleri denetiminde gerçekleştirilmesini kapsar. İmalat projelerinin Uygulama tasarımının tamamlanması sonrasında, projenin sahada gerçekleştirilmesi sürecinde, sahadan kaynaklanan sorunları çözmek amacıyla yerinde yapılan değişikilikler Yapıldı Tasarım Çizimlerine işlenir. çizimler üzerinde güncellemeler yapılabilir. Birçok projede İmalat Projesi Aşaması ile Yapım Aşaması eş zamanlı olarak gerçekleşebilir, bu sebeple kademeli olarak tamamlanan İmalat Projeleri ile ilgili sahada imalatlar gerçekleştirilir.
Bu aşamada, imalat ve montajı tamamlanarak işletmeye alınma aşamasına gelmiş olan yapının tamamlanmış, gerçekleşen durumunu gösteren "Kayıt Projeleri’Yapıldı Tasarım Çizimleri” hazırlanır, güncel tutulur ve kurulumu gerçekleşen varlıkla ilgili bilgiler ileriki aşamalar için kaydedilir. Yapıldı Tasarım Çizimleri ve Uygulama Tasarımları geçici kabule esas olan, işletmeye bırakılacak ve belediyede de olması gereken çizimlerdir.



Yapım aşamasında yükleninin yapacağı değişikliklerin diğer sistem ve disiplinleri etkilemeyecek derecede küçük değişiklikler olması gerektiği bu dokümanda da ele alınmalıdır. Yüklenici tarafından yapılabilecek tasarım değişiklikleri her disiplin için ayrı ayrı tanımlanmalıdır.

8-Kabul-Teslim Aşaması
Projenin sözleşme dahilindeki şartname, uygulama tasarımı ve yapıldı tasarım çizimlerine, güncel yönetmeliklere ve güncel standartlara, tüm ile çizimlerine ve genel olarak bilinen fen ve sanat kurallarına uygun yapılıp yapılmadığının tespitinin gerekli test, ayar ve dengeleme, ölçüm, doğrulama metotlarının da yöntemlerinin kullanarak yapıldığı hizmete alma kabul teslim aşamasıdır. Tespit edilen eksiklikler tamamlanarak proje tasarımda planlanan işlevleri ile birlikte kullanım veya işletme için devredilir. "Kayıt Projeleri’ ve kurulumu gerçekleşen varlıkla ilgili bilgiler sonlandırılarak teslim edilir.
Tespit edilen eksikler tamamlanarak geçici kabulun sonuçlandırılmasından sonra Yapıldı Tasarım Çizimleri  ve Uygulama Tasarımları tüm teknik bilgiler, bakım ve işletme kılavuzları yapının bakım işletme ekibine teslim edilir, bu teslimle birlikte bakım işletme ekibinin tüm sistemlerle ilgili eğitimleri yüklenici tarafından gerçekleştirilir.
(Açıklama :Projenin fen ve sanat kurallarına uygun yapılıp yapılmadığı bu aşamada değil çok daha önce ve hatta her kademede ayrı ayrı denetlenmelidir. Bu aşamada belirlenen eksikler imalat bir yana tasarıma dönmeyi bile gerektirebilir.)

9-İşletme ve Bakım Aşaması:
Proje tasarım ve inşa bilgilerinden faydalanarak yapının kullanıldığı, işletildiği, bakım ve onarımının yürütüldüğü ve yaşam döngüsünün bir parçası olarak kısmı veya tümüyle yenilendiği, onarıldığı veya tadil edildiği aşamadır. İşveren ve/veya proje ekibi, hizmetlerini iyileştirmek üzere binanın kullanım sonrası performans ve memnuniyetini ölçmek üzere “Kullanım Sonrası Değerlendirme” gerçekleştirilebilir. Bu aşamada, yenileme, revizyon vb. çalışmalar, yeni proje niteliği ile ihtiyaç duyulan aşamalardan geçmeli ve kayıt projeleri  Uygulama ve Yapıldı Tasarım Çizimleri  güncellenmelidir.

Yapım Projesi Gelişim Aşama Önerileri:

 
  1. Hazırlık ve Ön Etüt
    1. Stratejik Planlama Aşaması 
    2. Etüt Aşaması
    3. Kavramsal Tasarım Aşaması
  2. Ön Tasarım 
  3. Kesin Tasarım      
    1. Teknik Şartnameler
    2. Metraj- Keşif ve Maliyet Analizi
    3. İhale Belgelerinin Hazırlanması
  4. İhale Aşaması
  5. Uygulama Tasarımı
    1. Sistem ve Montaj Detayları
    2. İmalat  Detayları 
  6. Mesleki Kontrollük
  7. Yapıldı Tasarımı Çizimleri          
  8. Kabul-Teslim 
  9. Kesin Hesaplar    
  10. İşletme ve Bakım
  11. Geri Besleme Çalışmaları







 
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt