Alçak Gerilim  Tip Testli Pano Tasarım Doğrulama  Bölüm-1 

Metin Akay 

 

Bu yazıda IEC 61439-1/2 standartlarında testleri yapılmış, beyan akımı 630 A veya 1600 A aşmayan ve nihai üretici (panocu) tarafından elektromontajı yapılan panoların tasarım doğrulama yaparak CE Uygunluk beyanı hazırlanırken uyulması gereken tasarım kurallarını anlatılmaktadır.

Genel olarak tüm imalatçılar ürünlerini belirli standartlara uygun olarak tasarlamak ve imal etmek zorundadırlar. Panolar için bu standart IEC 61439-1/2’dir. IEC 61439-1/2 standartlarında belirtilen tasarım doğrulama yöntemi ile veya test etmek sureti ile bu standartlara uygun olduğu kanıtlanmış panolara tip‐testli pano denir.

Tip-testli pano terimi ile tarif edilen pano teknik olarak ''olmazsa-olmaz'' özelliklere sahiptir. Ancak kullanıcının ihtiyaç duyabileceği ilave özellikler, örneğin etiketleme şekli ya da geniş kablo bağlantı boşluğu vb. ''tip-testli'' terimi ile tarif edilmez. Bu özellikler ayrıca şartnamelerle tarif ve talep edilmelidir.

Elektrik pano imalatı genelde tekrar eden bir imalat konusu değildir. Panolar projesine göre bir çok farklı kombinasyondan oluşabilir. IEC 61439-1/2 standartlarında belirtilen testlerin çoğunun tahribatlı testler olması sebebi ile; bir projeye özel olarak üretilmiş panolar üzerinde bu testleri uygulamak pratikte mümkün değildir.

Bu nedenle IEC 61439-1/2’de tahribatlı testler yerine kullanılabilecek, pratikte uygulanabilir “tasarım doğrulama” yöntemleri tarif edilmektedir. IEC 61439-1/2 standartları tahribatlı olmayan ve her bir pano üzerinde uygulanıp raporlanacak rutin test ve tasarım doğrulama uygulamalarını şart koşmaktadır.

Her pano imalatçısı IEC 61439-1 madde 3.10.2'deki tanımlamaya göre ürettiği panonun standartlara uygun olup olmadığından kendisi sorumludur. Pano imalatçıları farklı işlevlere sahip bileşenleri üreticilerden tedarik edip bir pano oluştururken ilgili standartlara uygun ürünler kullanmakla yükümlüdür.

IEC 61439-1/2 bu bileşenler arasında daha önceden test edilmiş ve sertifikalandırılmış olanlar varsa, bunların tekrar test edilmesine gerek olmadığını belirtmektedir.

Beyan akımı 1600 A’i aşmayan kuvvet panolarının tasarım doğrulaması “değerlendirme” yöntemiyle yapılabilmektedir.

Burada değerlendirme yöntemi ile kastedilen standartta tarif edilen tasarım kuralları ve hesaplama yöntemlerini kullanarak tasarımın doğru olduğunun kanıtlanmasıdır.

Söz konusu tasarım kuralları ve hesaplamalar daha önceden tip‐test edilmiş aksamların kullanımını gerektirmektedir.

Tasarım doğrulama nasıl yapılır?

Her pano imalatçısı ürettiği pano için CE Uygunluk beyanı hazırlarken tasarım doğrulama yapmak ve bunu belgelemek zorundadır. IEC 61439-1’ de tasarım doğrulama amacıyla üç yöntem tarif edilmektedir.

1) Doğrulama deneyleri uygulanarak

2) Referans tasarım ve mukayese yöntemiyle,



Orijinal imalatçı tarafından standarda uygun olarak doğrulanmış ve başka bir pano imalatçısı tarafından imal edilmiş veya elektro montajı yapılmış pano, orijinal imalatçı tarafından belirlenen bütün kurallar ve talimatlar tamamen karşılanırsa orijinal tasarım doğrulamalarının tekrar edilmesine gerek yoktur.

3) Doğrulama değerlendirmesi (hesaplama, benzetme vb.) yapmak suretiyle
Beyan akımı 630 A’i aşmayan tek hücreli panolar için değerlendirme (IEC 61439-1 Madde 10.10.4.2)
Beyan akımı 1600 A’i aşmayan pano grubu için değerlendirme (IEC 61439-1 Madde 10.10.4.3)

IEC 61439-1’E GÖRE TASARIM DOĞRULAMA LİSTESİ

Önemli doğrulama başlıkları

A) Sıcaklık artışının doğrulanması

B) Kısa devre dayanımının doğrulanması

C) Rutin doğrulama

Bundan sonraki bölümde "Sıcaklık artışının doğrulanması"  anlatılacaktır.