Fotovoltaik Enerji Sistemleri

Yazı Dizisi-34

Haluk Özgün

5.2 Proje Yönetimi ve Genel Dokümanların Hazırlanması

Bir projeye başlayabilmenin ilk koşulu talebi doğru bir şekilde anlamaktan geçmektedir.Müşterinin mali durumu, sistemin kurulması için yeterli alanının olup olmadığı ve daha birçok etken sistemin yapısını değiştirmektedir. Bu noktada müşterinin ihtiyaçları iyi gözden geçirilmeli genel bilgilendirme verildikten ve konu hakkındaki ciddiyeti anlaşıldıktan sonra projelendirme çalışmalarına başlanmalıdır.

Daha önceki bölümlerde belirttiğimiz gibi sistemler şebekenin olduğu ve olmadığı durumlar dışında kurulacağı yere göre de değişiklikler göstermektedir. Bu nedenle farklı sistemler için her firma kendi formatında bir müşteri bilgi edinimi formatı oluşturması ile işlemleri hızlandıracaktır. Buna ek olarak daha doğru bilgiler ve filtre edilmiş bilgilere ulaşılacaktır. Oluşturulabilecek formlar aşağıda sıralanan şekilde olabilir;

1. Şebeke Bağlantılı Sistemler

1.1 Eğimli Çatı
1.2 Düz Çatı
1.3 Açık Alan
1.4 Fotovoltaik Santral

2. Şebekeden Ayrık Sistemler

2.1 DC yük talebi olan sistemler
2.2 AC yük talebi olan sistemler
2.3 Hem AC hem DC yük talebi olan sistemler
2.4 Sulama Sistemleri
2.5 Aydınlatma Sistemleri

Bu formlar proje mühendisinin sistemi boyutlandırması için gereken temel unsurları içerecek detayda olmalıdır. Gereğinden fazla bilgi içermemelidir, genel olarak müşterinin de
cevap verebileceği detayda olmalıdır.

En temel bilgi projenin nerede yapılacağını öğrenmekle başlar. Eğer mümkün oluyorsa koordinat bazında müşteriden bilgi alınmalıdır. Bu sayede sahaya gitmeden internet ortamındaki harita sistemlerinin yardımı ile sahadan bilgiler alınabilir. İkinci temel bilgi kurulumun yapılacağı alanın genel oturum planıdır. Çatıların güneye bakan kısımlarında çalışma yapılacağı için bu bilgi önemlidir. Genel olarak 15 dereceye kadar güneyden sapma sistem çalışma performansında bir değişikliğe sebep olmaz. Eğer elde edilebiliyorsa bilgisayar ortamındaki çizim dosyasının edinilmesi işleri kolaylaştıracaktır. Bunun dışında çatının kesitten görünüşüde gölgeleme çalışmalarının analizinde gerekli olmaktadır. Çatıda gölge yaratacak baca, anten veya soğutma gurubu gibi kısımların bilinmesi gerekmektedir.

Şebekeden ayrık olan sistemlerin boyutlandırılmasında dikkat edilmesi gereken unsurlar yukarıda sıralananların yanında daha detaylı bilgilerde gerektirmektedir. Şebekeden ayrık olan sistemler enerji kesintisi yaşatmaması için fotovoltaik sistemin üretimi, akü kapasitesi ve yük durumunu dengede tutmak zorundadır. Küçük bir PV sistemi kurup aküyü büyük tutarak enerjiyi sürekli kılamayacağımız gibi terside mümkün değildir. Bu noktada saatlik bazda yük tüketimlerini bilmek bu sistemleri boyutlandırmanın temel noktasıdır.

Müşteri bilgi formlarında genel yüklerin yazılabileceği bir bölümün ayırılması gerekmektedir. Bu kısımda aydınlatma, TV, bilgisayar, buzdolabı, çamaşır makinası ve benzeri yükleri güç değerleri ve günlük çalışma saatlerini sorgulamak gerekmektedir. Yükün gece veya gündüz kullanılacak olması sistemin akü boyutunu değiştirmektedir. Sistemde sadece DC yük isteniyorsa ki bu sistemler genel olarak telekom sistemlerinde kullanılmaktadır, bu durumda formda sorgulanmalıdır. Sulama sistemi için pompanın gücü, kaç metreküp su pompalanmak istendiği, kuyunun derinliği ve sulama periyodu yine formlarda dikkat edilmesi gereken kısımlardır.

Bu temel bilgiler ışığında proje mühendisi talebe uygun olarak bir tasarım yapmalı ve ön çalışmasını müşterinin bilgisine sunmalıdır. Gönderilecek olan ön bilgilerde aşağıdaki detaylar olmalıdır.

• Sistemin genel parçaları ve toplam maliyet
• Kullanılacak olan parçaların özellikleri, kullanıldığı yerler ve teknik özellikleri
• Yıllık üretilebilecek olan toplam enerji değeri ve aylık bazda bu değerin dağılımı
• Sistemin genel şeması
• Sistemde kullanılacak olan ekipmanların garantileri belirtilmeli
• Konstrüksiyon detayları verilmeli
• Ödeme şekli, ekipmanların teslim tarihi koşulları ve kurulumun genel süresi
• Uzaktan izleme sistemi varsa detayları ve koşulları
• İsteniyorsa bakım onarım anlaşmasının genel koşulları

İstenecek Bilgiler

1. Daha önce böyle bir değerlendirme çalışması yaptırılmış mı?
2. Sistemin ne zaman kurulması planlanmakta?
3. Kurulumun yapılacağı koordinatlar alınmalı.
4. Eğimli, düz çatı veya açık alan kurulum olanakları sorgulanmalı.
5. Çatı için çatının statik durumu, açık alan ise sahanın toprak yapısı bilgisi edinilmeli.
6. Üstten ve kesitten bilgisayar ortamında çizim dosyaları alınmalı. Yükseltileri görmek ve gölgeleri hesaplamak adına kesitler çok önemlidir.
7. Elektrik birim fiyatları öğrenilmelidir.
8. Enerjinin en çok hangi saatlerde harcandığı bilinmelidir. Örneğin aydınlatma yükü daha fazla ise akşam aktif hale gelen bu yükler için çok büyük bir sistem kurmak uygun olmayabilir.
9. Trafo durumu hakkında bilgi alınmalı. İşletmenin kendi trafosu var mı? Kaç kVA?Yoksa mahalli trafo kullanılabilir mi?

10. Hangi dağıtım bölgesindeler veya bir organize sanayi bölgesi (OSB) ’ye mi kayıtlılar.
11. Kurulumun yapıldığı işletmede, kurulum devreye alındıktan sonra bu sistemi genel olarak öğrenecek bir teknik sorumlu personel ayırabiliyorlar mı?

Verilecek Bilgiler 

1. Lisanslı ve/veya Lisanssız üretimin koşulları konusunda müşteri bilgilendirilmeli.
2. Fotovoltaik paneller konusunda bilgiler ve panel teknolojisi farklılıkları anlatılmalı.
3. Yüksek voltaj DC besleme, DC korumanın önemi ve uzaktan izlemenin önemi anlatılmalı.
4. Çift yönlü sayaç hakkında bilgi verilmeli.
5. Şebeke bağlantısı konusunda devlet kurumlarından izinlerin alınması ve gerekli belgelerin hazırlanma süreçleri.

Yapılacaklar 

1. Internet harita programları üzerinden yer tespiti ve alandan çekilen resimlerin dosyalanması. Eğer müşterinin gerçekten ciddi olduğuna inanılıyorsa saha gezisi çok faydalı olacaktır.
2. Paneller güneye bakacak şekilde konumlandırılabiliyor mu? Gölge yapacak etkenlerin değerlendirilmesi yapılmalı.
3. PVGIS veya daha detaylı veri bankalarından bilgilerin çıkartılmalı.
4. Bütün veriler ile elle veya paket yazılım programları ile proje boyutlandırılmasının yapılması.
5. Mümkün oluyorsa 3D çizim programları ile görüntü oluşturmak. SketchUp kolay ve ücretsiz bir programdır.
6. Bütün veriler ile bir sunum hazırlanmalıdır. Derin teknik açıklamalardan çok resimler ile müşteriye nasıl bir teknoloji satın aldığını, hangi parçalardan (Panel+Inverter+ Konstrüksiyon) kaç adet kullanılacağı, güç ve boyut bilgisi, bütün sistemin DC ve AC korumasının nasıl yapıldığı belirtilmelidir.
7. Üretim değerleri, elektrik faturası ve artan elektrik fiyatlarını da göz önüne alarak geri dönüş hesaplaması yapılmalıdır. Eğer sağlanabiliyorsa finansal çözümlerden bahsedilmelidir.



Bundan sonraki yazı dizimizde “ Hesapları ve Çİzimleri ile Örnek Projeler " anlatılacaktır.

Bu kitabın yayını için izin veren  Sn. Haluk Özgün ve GÜNDER ‘e  ( Uluslararası Güneş Enerjisi Topluluğu Türkiye Bölümü)  Elektrik Tesisat Portalı olarak  içtenlikle teşekkür ederiz.