IEA(Uluslararası Enerji Ajansı)
Elektrik  Sektörü Raporu
(2024-2026'ya Kadar  Analiz ve Tahmin)
Bölüm-1

Yazarlar
Eren Çam, Zoe Hungerford, Niklas Schoch,
Francys Pinto Miranda, Carlos David Yáñez de León

 

Aşağıdaki  IEA(International Energy Agency) " Electricity 2024 (Analysis  and forecast to 2026)" sektör raporu IEA  web sitesindeki orjinal İngilizce versiyonundan alınarak ETP  Sabri Günaydın tarafından yapay zeka çeviri yazılımları kullanarak Türkçe'ye çeviri yapılmış, kontrol edilerek düzenlenmiştir. Rapor bölümler halinde yayınlanacaktır.

Kaynak:https://www.iea.org/reports/electricity-2024#overview 

IEA bu yayının orijinal İngilizce versiyonunun yazarı olmasına rağmen, bu çevirinin doğruluğu veya eksiksizliği konusunda hiçbir sorumluluk kabul etmez. Electricity 2024 (Analysis  and forecast to 2026) sektör raporunun  çevirisi olan "IEA Elektrik Sektörü 2024 Raporu"  çevirisi tamamen ETP 'nin sorumluluğundadıt. 

Türkçe çeviride  göreceğiniz olası hataları " iletisim@etp.com.tr "  adresine e-posta göndermenizi rica ederiz.

IEA (topluca "OECD/IEA") adına Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü ("OECD"), CC lisanslı İçerikteki tüm fikri mülkiyet haklarının sahibi olmaya devam eder. Bu yayın tüm hakları saklı olmak üzere telif hakkıyla korunmaktadır. (CC BY 4.0) 
 

Bu raporun Türkçe'ye çevrilerek ETP Portalımızda yayını ile ilgili bize izin veren Uluslararası Enerji Ajansı(IEA) Ms. Clara Vallois 'e  ​​​teşekkür ederiz. 

Özet
 

Elektrik, modern toplumların ve ekonomilerin işleyişinin merkezinde yer alıyor ve elektrikli araçlar ve ısı pompaları gibi elektrikle çalışan teknolojiler giderek daha popüler hale geldikçe önemi de artıyor. Enerji üretimi şu anda dünyadaki en büyük karbondioksit (CO2) emisyonu kaynağıdır, ancak aynı zamanda güneş ve rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının hızla yaygınlaşmasıyla net sıfır emisyona geçişe öncülük eden sektördür. Tüketicilerin elektriğe güvenli ve uygun fiyatlı erişime sahip olmasını sağlamak ve aynı zamanda küresel karbondioksit (CO2) emisyonlarını azaltmak, enerji geçişinin temel zorluklarından biridir.

Bu eğilimler göz önüne alındığında, Uluslararası Enerji Ajansı'nın Elektrik 2024'ü okunması gereken bir kitaptır. Son politikaların ve piyasa gelişmelerinin derin ve kapsamlı bir analizini sunar ve elektrik talebi, arzı ve CO2 emisyonları için 2026 yılına kadar tahminler sağlar. IEA'nın 2020'den bu yana düzenli olarak yayınlanan elektrik sektörü raporu, gelişen üretim karışımına dair fikir veriyor. Ayrıca bu yılki raporda Avrupa'da elektrik talebindeki son düşüşlerin nedenleri hakkında derinlemesine bir analiz yer alıyor; veri merkezi sektörünün elektrik tüketimi üzerindeki etkisi; ve küresel nükleer enerji sektöründeki son gelişmeler.

Teşekkür, katkıda bulunanlar ve tanıtım 
 

Bu çalışma Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Gaz, Kömür ve Enerji Piyasaları (GCP) Bölümü tarafından hazırlanmıştır. Elektrik Enerji Analisti Eren Çam tarafından tasarlanmış ve yönetilmiştir.

Ana yazarlar şunlardır: Eren Çam, Zoe Hungerford, Niklas Schoch, Francys Pinto Miranda, Carlos David Yáñez de León.

IEA Enerji Piyasaları ve Güvenlik (EMS) Direktörlüğü Direktörü Keisuke Sadamori ve GCP Başkanı Dennis Hesseling uzman rehberliği ve tavsiyelerde bulunmuştur. Başta Laura Cozzi ve Tim Gould olmak üzere IEA bünyesindeki diğer üst düzey yöneticiler de değerli yorum ve yönlendirmelerde bulunmuşlardır. Ayrıca, Kıdemli Enerji Analisti Carlos Fernández Álvarez'in uzman rehberliği ve değerli katkıları büyük takdir görmüştür.

Raporda ayrıca Syrine El Abed, Nadim Abillama, Jenny Birkeland, Javier Jorquera Copier, Keith Everhart, Carole Etienne, Stavroula Evangelopoulou, Takeshi Furukawa, Astha Gupta, Craig Hart, Julian Keutz, Jinpyung Kim'in analiz, veri ve katkılarından yararlanılmıştır, Tae-Yoon Kim, Pablo Hevia-Koch, Rena Kuwahata, Arne Lilienkamp, Rita Madeira, Gergely Molnár, John Moloney, Yu Nagatomi, Ranya Oualid, Camille Paillard, Isaac Portugal, Brendan Reidenbach, Uwe Remme, Frederick Ritter, Max Schönfisch ve Gianluca Tonolo.

Ajans genelindeki IEA meslektaşları, özellikle Heymi Bahar, Alessandro Blasi, Toril Bosoni, Stéphanie Bouckaert, Elizabeth Connelly, Gaia Guadagnini, Ciarán Healy, Paul Hugues, Martin Küppers, Yannick Monschauer, Apostolos Petropoulos, Leonie Staas, Anthony Vautrin, Brent Wanner ve Jacques Warichet değerli girdi, yorum ve geri bildirim sağlamıştır.

Yazarlar ayrıca makaleyi ustalıkla düzenleyen Diane Munro'ya ve IEA İletişim ve Dijital Ofisine, özellikle de Jethro Mullen, Julia Horowitz ve Astrid Dumond'a teşekkür eder. Einar Einarsson'a da hakem değerlendirmesinin
oluşturulmasındaki yardımları için teşekkür ederiz.

IEA dışından birçok uzman raporu incelemiş ve değerli girdi ve yorumlar sağlamıştır. Bunlar arasında şunlar bulunmaktadır:

Michel Berthélemy (NEA), Sarah Keay-Bright (ESO), Bram Claeys (RAP), Brent Dixon (INL), Ganesh Doluweera (CER), Fernando Dominguez (EU DSO Entity), Carlos Finat (KAEL), Peter Fraser ( bağımsız danışman), Rafael Muruais Garcia (ACER EUROPA), Rafaila Grigoriou (VaasaETT), Edwin Haesen (ENTSOE), Jan Horst Keppler (NEA), Donghoon Kim (SK), Wikus Kruger (Cape Town Üniversitesi), Francisco Laverón (Iberdrola), King Lee (AIEA), Stefan Lorenczik (Frontier Economics), Akos Losz (Columbia Üniversitesi), Christoph Maurer (Consentec), Tatiana Mitrova (Columbia Üniversitesi), Enrique De Las Morenas Moneo (ENEL), Emmanuel Neau (EDF), Noor Miza Razali (Tenaga Nasional Berhad), Ana Lia Rojas (ACERA Chile), Samir Chandra Saxena (POSOCO), María Sicilia (ENAGAS), Marcio Szechtman (CIGRE), Kunie Taie (IEEJ), Arjon Valencia (IEMOP), Johannes Wagner (Guidehouse), Matthew  Wittenstein (ESCAP) ve Rina Bohle Zeller (Vestas).

Yönetici özeti

Küresel elektrik talebi 2023'te ılımlı bir artış gösterdi ancak  2026'ya kadar daha hızlı büyüyecek

Gelişmiş ekonomilerde düşen elektrik tüketimi, 2023 yılında küresel elektrik talebindeki büyümeyi sınırlandırdı. Dünyanın elektriğe olan talebi 2023'te %2,2 arttı; bu, 2022'de gözlemlenen %2,4'lük büyümenin altındaydı. Çin, Hindistan ve Güneydoğu Asya'daki birçok ülke elektrikte güçlü bir büyüme yaşadı. 2023 yılında gelişmiş ekonomiler, zayıf makroekonomik ortam ve yüksek enflasyon nedeniyle imalat ve sanayi üretiminin azalması nedeniyle önemli düşüşler yaşadı.

Küresel elektrik talebinin önümüzdeki üç yıl içinde daha hızlı bir artış göstermesi ve 2026 yılına kadar yılda ortalama %3,4 oranında büyümesi beklenmektedir. Kazançlar, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ekonomilerde daha hızlı elektrik talebi büyümesine katkıda bulunacak olan iyileşen ekonomik görünümden kaynaklanacaktır.Özellikle gelişmiş ekonomilerde ve Çin'de elektrik talebi, konut ve ulaşım sektörlerinin devam eden elektrifikasyonunun yanı sıra veri merkezi sektöründeki kayda değer genişlemeyle desteklenecektir. Elektriğin nihai enerji tüketimindeki payının 2015 yılında %18 iken 2023 yılında %20'ye ulaşacağı tahmin edilmektedir. Bu bir ilerleme olmakla birlikte, dünyanın karbonsuzlaştırma hedeflerine ulaşması için elektrifikasyonun hızla artması gerekmektedir. IEA'nın küresel ısınmanın 1,5 °C ile sınırlandırılmasıyla uyumlu bir yol olan 2050'ye kadar Net Sıfır Emisyon Senaryosunda, elektriğin nihai enerji tüketimindeki payı 2030'da %30'a yaklaşmaktadır.

Veri merkezleri, yapay zeka (AI) ve kripto para sektöründen kaynaklanan elektrik tüketimi 2026 yılına kadar iki katına çıkabilir. Veri merkezleri önemli birçok bölgede elektrik talebindeki büyümenin itici gücüdür. Küresel olarak
tükettikten sonra 2022 yılında 460 terawatt-saat (TWh) olacağı tahmin edilen veri merkezlerinin toplam elektrik
tüketiminin 2026 yılında 1 000 TWh'nin üzerine çıkabileceği tahmin edilmektedir. Bu talep kabaca Japonya'nın elektrik tüketimine eşdeğerdir.Verimlilik de dahil olmak üzere güncellenen düzenlemeler ve teknolojik gelişmeler, veri merkezlerinden kaynaklanan enerji tüketimindeki artışın hafifletilmesinde hayati önem taşıyacak.

Yükselen ve gelişmekte olan ekonomiler küresel elektrik  talebi artışının lokomotifleri 

2026 yılına kadar ilave elektrik talebinin yaklaşık %85'i gelişmiş ekonomilerin dışından gelecek olup, ülke ekonomisi yapısal değişikliklere uğrasa da Çin'in katkısı büyük olacaktır. 2023 yılında Çin'in elektrik talebi, hizmetler ve sanayi sektörlerinin etkisiyle %6,4 oranında artmıştır. Ülkenin ekonomik büyümesinin yavaşlaması ve ağır sanayiye daha az bağımlı hale gelmesi beklendiğinden, Çin'in elektrik talebi artış hızı tahminlerimize göre 2024'te %5,1'e, 2025'te %4,9'a ve 2026'da %4,7'ye düşmektedir. Buna rağmen, 2026 yılına kadar Çin'in elektrik talebindeki yaklaşık 1 400 TWh'lik toplam artış, Avrupa Birliği'nin mevcut yıllık elektrik tüketiminin yarısından fazladır. Elektrik Çin'de kişi başına tüketim 2022 yılı sonunda Avrupa Birliği'ni aşmıştır ve daha da artacaktır. Solar PV modüllerinin ve elektrikli araçların hızla genişleyen üretimi ve ilgili malzemelerin işlenmesi, Çin'in ekonomisinin yapısı gelişirken devam eden elektrik talebindeki büyümeyi destekleyecektir.

Çin, hacim bakımından küresel elektrik talebindeki büyümede en büyük paya sahip olmakla birlikte, Hindistan 2026 yılına kadar büyük ekonomiler arasında en hızlı büyüme oranına sahip olacaktır. Hindistan'ın elektrik talebinin 2023 yılında %7 artmasının ardından, güçlü ekonomik faaliyetler ve klima sahipliğinin yaygınlaşmasıyla 2026 yılına kadar yıllık ortalama %6'nın üzerinde bir büyüme bekliyoruz. Önümüzdeki üç yıl içinde Hindistan'ın elektrik talebi kabaca Birleşik Krallık'ın mevcut tüketimine eşdeğer bir artış gösterecektir. Yenilenebilir enerji kaynakları bu talep artışının neredeyse yarısını karşılayacakken, üçte birinin artan kömür yakıtlı üretimden gelmesi bekleniyor.Güneydoğu Asya'da da güçlü ekonomik faaliyetlerin etkisiyle 2026 yılına kadar elektrik talebinde yıllık ortalama %5'lik güçlü bir artış bekliyoruz.

Hindistan ve Güneydoğu Asya'da kişi başına elektrik kullanımı hızla artarken, Afrika'da otuz yılı aşkın bir süredir fiilen durgun seyretmektedir. Afrika'da kişi başına tüketim, nüfusun elektrik arzından daha hızlı artması
nedeniyle son yıllarda azalmıştır ve en erken 2026 yılı sonunda 2010-15 seviyelerine ulaşmasını bekliyoruz. Otuz yıl önce Afrika'da yaşayan bir kişi ortalama olarak Hindistan veya Güneydoğu Asya'da yaşayan bir kişiden daha
fazla elektrik tüketiyordu. Ancak son yıllarda Hindistan ve Güneydoğu Asya'da elektrik talebi ve arzındaki güçlü artışlar -ki bu artışlar ekonomik kalkınmadaki patlamayla el ele gitmiştir- bu bölgeleri olağanüstü bir hızla dönüştürmüştür. Bu arada, 2023 yılında Afrika'nın kişi başına elektrik tüketimi Hindistan'ın yarısı ve Güneydoğu Asya'nın %70'i kadardı. Afrika için 2024-26 dönemine ilişkin tahminimiz, toplam elektrik talebinde yıllık ortalama %4'lük bir büyüme öngörmektedir ki bu da 2017-2023 yılları arasında gözlemlenen ortalama büyüme oranının iki katıdır. Bu talep artışının üçte ikisinin yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaştırılmasıyla, geri kalanının ise çoğunlukla doğal gazla karşılanması öngörülmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri'nde elektrik talebi 2022 yılında %2,6 arttıktan sonra 2023 yılında %1,6 düşmüştür, ancak 2024-26 görünüm döneminde toparlanması beklenmektedir. Düşüşün temel nedeni 2023'te 2022'ye kıyasla daha ılıman geçen hava koşulları olsa da imalat sektöründeki yavaşlama da bir faktördür. Bir tahminimiz ortalama hava koşullarına geri dönüldüğü varsayıldığında, 2024 yılında talepte %2,5'lik ılımlı bir artış beklenmektedir. Bunu 2025-26'da elektrifikasyon ve 2026'ya kadar ek talebin üçte birinden fazlasını oluşturması beklenen veri merkezi sektörünün genişlemesi öncülüğünde ortalama %1'lik büyüme izleyecektir.

Avrupa Birliği'nde enerji yoğun sektörler için hızlı bir toparlanma şansı zayıf

Avrupa Birliği'nde elektrik talebi, enerji fiyatlarının rekor seviyelerden düşmesine rağmen, 2023 yılında üst üste ikinci kez azaldı. 2022 y ılındaki  %3,1'lik düşüşün ardından, AB talebindeki yıllık %3,2'lik düşüş 2023, en son yirmi yıl önce görülen seviyelere düştüğü anlamına geliyordu. 2022'de olduğu gibi, enerji fiyatlarının düşmesi ancak pandemi öncesi seviyelerin üzerinde kalması nedeniyle, sanayi sektöründeki zayıf tüketim elektrik talebini azaltan ana faktör oldu. 2023 yılında, özellikle enerji yoğun kimya ve birincil metal üretimi sektörlerinde bazı yok olmama belirtileri de görülmüştür. Bu segmentler, görünüm dönemimiz boyunca enerji fiyat şoklarına karşı kırılgan olmaya devam edecektir.

AB elektrik tüketiminin en erken 2026 yılına kadar 2021 seviyelerine dönmesi beklenmiyor. Avrupa Birliği'nin sanayi sektöründeki elektrik talebi, 2022'deki benzer bir düşüşün ardından 2023'te tahmini %6 oranında azaldı. Enerji fiyatları ılımlı seyrettikçe sanayi sektörünün kademeli olarak toparlanacağı varsayıldığında, AB elektrik talebi büyümesinin 2024-26 yıllarında ortalama %2,3 oranında artacağı tahmin edilmektedir. Elektrikli araçlar, ısı pompaları ve veri merkezleri dönem boyunca büyümenin güçlü dayanakları olmaya devam edecek ve birlikte toplam talepte beklenen artışların yarısını oluşturacak.

Avrupa Birliği'nde enerji yoğun sektörler için elektrik fiyatları 2023 yılında Amerika Birleşik Devletleri ve Çin'dekinin neredeyse iki katıydı. Avrupa Birliği'nde 2023'te 2022'ye kıyasla tahmini %50 fiyat düşüşüne rağmen, bölgedeki enerji yoğun endüstriler Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından Amerika Birleşik Devletleri ve Çin'e kıyasla çok daha yüksek elektrik maliyetleriyle karşı karşıya kalmaya devam etti. Avrupa Birliği'ndeki enerji yoğun sektörler ile Amerika Birleşik Devletleri ve Çin'deki sektörler arasında enerji krizinden önce de var olan fiyat farkı daha da açılmıştır. Sonuç olarak, AB'nin enerji yoğun sanayilerinin rekabet gücünün baskı altında kalmaya devam etmesi beklenmektedir. Politika yapıcılar şu anda Avrupa Birliği'nin kendisini diğer küresel sanayi ağır topları arasında konumlandırmasını sağlayacak yeni politika girişimlerini ve mali araçları tartışmaktadır. Bu tedbirlerin kapsamı ve etkinliği Avrupa Birliği'nin enerji yoğun sanayi sektörünün geleceğini belirleyecektir.

Temiz elektrik arzının 2026 yılına kadar dünyadaki talep artışının tamamını karşılayacağı tahmin edilmektedir

Nükleer ve güneş, rüzgar ve hidroelektrik gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını içeren düşük emisyonlu kaynaklardan rekor düzeyde elektrik üretimi, önümüzdeki üç yıl içinde küresel talep artışının tamamını karşılamaya hazırlanıyor. Küresel elektrik üretiminde fosil yakıtların rolünü azaltacak olan düşük emisyonlu kaynakların, 2023 yılında %39 olan dünya elektrik üretiminin 2026 yılına kadar neredeyse yarısını oluşturacağı tahmin edilmektedir. Önümüzdeki üç yıl içinde, düşük emisyonlu üretimin 2018 ile 2023 yılları arasındaki yıllık büyüme oranının iki katına çıkması beklenmektedir ki bu, günümüzde enerji sektörünün küresel karbondioksit (CO2) emisyonlarına en fazla katkıda bulunan sektör olduğu düşünüldüğünde önemli bir değişikliktir.

Yenilenebilir enerji kaynakları, 2025 yılı başlarında kömürü geride bırakarak küresel toplam elektrik üretiminin üçte birinden fazlasını sağlayacak. Yenilenebilir  kaynakların elektrik üretimindeki payının 2023'te %30'dan 2026'd a %37'ye yükseleceği tahmin edilmektedir. Bu büyüme büyük ölçüde daha ucuz olan güneş enerjisinin yaygınlaşmasıyla desteklenmektedir. Bu dönem boyunca, yenilenebilir enerji kaynaklarının Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği gibi gelişmiş ekonomilerde talep artışını dengelemekten daha fazlasını yapması ve fosil yakıtlı arzın yerini alması beklenmektedir. Aynı zamanda, Çin'de yenilenebilir enerji kaynaklarının hızla genişlemesinin tüm ek elektrik talebini karşılaması bekleniyor, ancak hava durumu ve ülkenin talep artışının ne ölçüde hafiflediği görünüm için temel belirsizlik kaynakları olmaya devam ediyor. Yenilenebilir enerji kapasitesindeki güçlü artışa, sorunsuz entegrasyonunu sağlamak için şebekelere ve sistem esnekliğine yapılan hızlandırılmış yatırımlar da eşlik etmelidir.

Artan nükleer üretimle desteklenen yenilenebilir enerji kaynaklarının hızlı büyümesi, 2026 yılına kadar yılda ortalama %1,7 oranında düşeceği tahmin edilen küresel kömür yakıtlı üretimin yerini alacaktır. Bu durum, Hindistan ve Çin'deki kuraklıkların hidroelektrik üretimini azaltması ve kömür yakıtlı üretimi artırması nedeniyle 2023 yılında kömür yakıtlı üretimde %1,6'lık bir artışın ardından, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği'nde kömür yakıtlı üretimdeki güçlü düşüşleri telafi etmekten daha fazlasıdır.Küresel görünümü belirleyecek en önemli faktör, dünyadaki kömür yakıtlı üretimin yarısından fazlasının gerçekleştiği Çin'deki gelişen eğilimlerdir.Çin'deki kömür yakıtlı üretim şu anda, yenilenebilir enerji kaynaklarının güçlü bir şekilde yaygınlaşması ve artan nükleer üretimin yanı sıra yavaşlayan ekonomik büyümenin de etkisiyle yavaş bir yapısal düşüş yaşama yolunda ilerliyor. Enerji arz güvenliğini artırmak için yeni santrallerin devreye alınmasına rağmen, Çin'deki kömürle çalışan santrallerin kullanım oranının, yenilenebilir enerji kaynaklarını tamamlamak için daha esnek bir şekilde kullanıldıkları için düşmeye devam etmesi bekleniyor.Bununla birlikte, Çin'deki kömür yakıtlı üretim, ekonominin yeniden dengelenme hızından, hidroelektrik eğilimlerinden ve yenilenebilir enerji kaynaklarının ülkenin enerji sistemine entegrasyonundaki darboğazlardan önemli ölçüde etkilenecek.

Doğal gaz yakıtlı üretimin görünüm dönemi boyunca hafif bir artış göstermesi beklenmektedir. 2023 yılında, Avrupa Birliği'nde gaz yakıtlı elektrik üretimindeki keskin düşüşler, kömürün yerini giderek daha fazla alan doğal gazın elektrik üretiminde şimdiye kadarki en yüksek payını kaydettiği Amerika Birleşik Devletleri'ndeki büyük kazanımlarla fazlasıyla dengelenmiştir. Küresel gaz yakıtlı elektrik üretimi 2023 yılında %1'den daha az bir artış göstermiştir. 2026 yılına kadar yıllık ortalama büyüme oranının %1 civarında olacağını tahmin ediyoruz. Avrupa'da gaz yakıtlı üretimin azalmaya devam etmesi beklenirken, küresel büyüme Asya, Orta Doğu ve Afrika'da artan elektrik talebi ve 2025'ten itibaren ilave sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) arzının mevcut olması nedeniyle bu bölgelerdeki önemli kazanımlarla desteklenecektir.


Nükleer enerji üretimi 2025 yılına kadar yeni bir rekor seviyeye ulaşma yolunda ilerliyor

2025 yılına gelindiğinde, küresel nükleer üretimin 2021 yılında kırılan birönceki rekoru aşacağı tahmin edilmektedir. Bazı ülkeler nükleer enerjiyi aşamalı olarak bıraksa veya santralleri erken emekli etse bile, Fransa'da bakımçalışmalarının tamamlanması, Japonya'nın birkaç santralde nükleer üretime yeniden başlaması ve Çin, Hindistan, Kore ve Avrupa dahil olmak üzere çeşitli pazarlarda yeni reaktörlerin ticari faaliyete başlaması nedeniyle nükleer üretimin 2026 yılına kadar yılda ortalama %3'e yakın bir artış göstereceği tahmin edilmektedir. Birçok ülke, sera gazı emisyonlarını azaltırken enerji güvenliğini korumak için nükleer enerjiyi enerji stratejilerinin kritik bir parçası haline getirmektedir. Aralık 2023'te sona eren COP28 iklim değişikliği konferansında, 20'den fazla ülke 2050 yılına kadar nükleer enerji kapasitesini üç katına çıkarmak için ortak bir bildiri imzaladı. Bu hedefe ulaşmak için nükleer sektördeki inşaat ve finansman risklerinin azaltılması gibi önemli bir zorluğun üstesinden gelinmesi gerekecektir. Küçük modüler reaktör (SMR) teknolojisinin arkasında da ivme artıyor.Küçük modüler reaktör (SMR) teknolojisinin arkasında da ivme artıyor. Teknolojinin gelişimi ve yaygınlaştırılması makul  düzeyde kalıyor ve zorlukları da var ancak Ar-Ge gelişmeye başlıyor.

Asya, nükleer enerjideki büyümenin ana itici gücü olmaya devam etmektedir ve bölgenin küresel nükleer üretimdeki payının 2026 yılında %30'a ulaşacağı tahmin edilmektedir. Asya'nın 2026 yılı sonuna kadar enbüyük kurulu nükleer kapasiteye sahip bölge olarak Kuzey Amerika'yı geçmesive şu anda yapım aşamasında olan çok sayıda santralin o tarihe kadar tamamlanması beklenmektedir. Görünüm döneminde faaliyete geçmesi beklenen yeni reaktörlerin yarısından fazlası Çin ve Hindistan'da bulunmaktadır. Nükleer enerji son on yılda Çin'de özellikle güçlü bir büyüme göstermiş ve mevcut nükleer kapasitesinin neredeyse üçte ikisine denk gelen yaklaşık 37 gigavatlık (GW) kapasite ilavesi yapılmıştır. Bunun sonucunda Çin'in küresel nükleer üretimdeki payı 2014 yılında %5 iken 2023 yılında yaklaşık %16'ya yükselmiştir. Çin, Aralık 2023'te ilk dördüncü nesil reaktörünü ticari olarak işletmeye alarak ülkenin nükleer enerji alanındaki ilerlemelerinin altını bir kez daha çizmiştir.

Karbonsuzlaştırma hız kazanırken elektrik üretiminden kaynaklanan emisyonlar yapısal düşüşe geçiyor

Elektrik üretiminden kaynaklanan küresel CO2 emisyonlarının 2023 yılında %1 arttıktan sonra 2024 yılında %2'den fazla düşmesi beklenmektedir. Bunu 2025 ve 2026 yıllarında küçük düşüşler izleyecektir. Küresel elektrik sektörünün CO2 emisyonlarındaki artıştan, 2023 yılında özellikle Çin ve Hindistan'da hidroelektrik üretiminin azalmasına bağlı olarak kömür yakıtlı elektrik üretimindeki güçlü büyüme sorumludur. Temiz elektrik arzı hızla artmaya devam ederken, fosil yakıtların küresel üretimdeki payının 2023'te %61'den 2026'da %54'e gerileyeceği ve 1971'e kadar uzanan IEA kayıtlarında ilk kez %60'ın altına düşeceği tahmin edilmektedir. Aşırı hava koşulları, ekonomik şoklar veya hükümet politikalarındaki değişiklikler münferit yıllarda emisyonlarda geçici bir artışa yol açabilirken, yenilenebilir enerji kaynakları ve nükleer enerji kapasitesi artmaya ve fosil yakıtlı üretimin yerini almaya devam ettikçe enerji sektörü emisyonlarındaki daha geniş çaplı düşüşün devam etmesi beklenmektedir.

Küresel elektrik üretiminin CO₂ yoğunluğu, pandemi öncesi dönemde kaydedilen oranın iki katına düşecek. CO₂ yoğunluğu  2023 ve 2026 yılları arasında öngörülen ortalama %4'lük düşüş, 2015 ve 2019 yılları arasındaki dönemde gözlemlenen %2'lik düşüşün iki katıdır. Avrupa Birliği'nin, yılda ortalama %13'lük bir iyileşme ile emisyon yoğunluğunu azaltmada en yüksek ilerleme oranını kaydetmesi bekleniyor.Bunu, yıllık iyileşme tahmini %6 ile Çin ve %5 ile Amerika Birleşik Devletleri takip ediyor. Elektrik üretiminin CO₂ yoğunluğundaki düşüş, ulaşımın, ısıtmanın ve sanayinin elektrifikasyonu yoluyla emisyon tasarruflarının daha da önemli hale geleceği anlamına geliyor.


Toptan elektrik fiyatları birçok ülkede Covid öncesi seviyelerin üzerinde kalmaya devam ediyor

Kuraklık, ortalamanın altında yağış ve birçok bölgede erken kar erimesi gibi hava koşullarının etkileri nedeniyle küresel hidroelektrik üretimi 2023'te azaldı. Kanada, Çin, Kolombiya, Kosta Rika, Hindistan, Meksika, Türkiye, ABD ve Vietnam'ın yanı sıra diğer ülkeler de hidroelektrik üretiminde düşüş yaşadı. Kullanım oranının önemli bir ölçüsü olan küresel hidroelektrik kapasite faktörü, en az otuz yılda kaydedilen en düşük değer olan %40'ın altına düştü. Bazı ülkelerde hidroelektrik üretiminin azalması enerji kıtlığına yol açtı, kömür ve gaz gibi fosil kaynaklara olan bağımlılığın artmasına ve elektrik arzının istikrarına ilişkin endişelerin artmasına neden oldu. Genel eğilim, hidroelektrik enerjinin hava koşullarına karşı duyarlılığının ve enerjiye bağımlı olan ülkelerin potansiyel maruziyetinin altını çiziyor. Elektrik üretmek için ağırlıklı olarak hidroelektrik kullanılıyor. Enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi, bölgesel güç bağlantıları kurulması ve değişen hava koşulları karşısında dirençli üretime yönelik stratejilerin uygulanması giderek daha önemli hale gelecektir.

Aşırı hava olayları, 2023 yılında Amerika Birleşik Devletleri ve Hindistan'da büyük elektrik kesintilerini tetikledi. Bu, hava koşullarının güç sistemleri üzerindeki etkileri arttıkça ve hem arz hem de talebin hava durumuna daha fazla bağımlı hale gelmesiyle birlikte esnekliği artırma ihtiyacının altını çizdi. Yetersiz güç kapasitesi, yakıt tedarikindeki zorluklar ve şebekeyle ilgili teknik sorunlar da birçok bölgede önemli elektrik kesintilerine neden olmaya devam etti. Bu kesintilerin büyük çoğunluğu, özellikle yetersiz elektrik arzı, altyapı sorunları ve artan enerji talebi karşısında gergin şebekelerden etkilenen Pakistan, Kenya ve Nijerya gibi gelişmekte olan ekonomilerde görüldü. Genişletilmiş, daha güçlü şebekeler yalnızca güvenilir elektrik sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda yenilenebilir enerji kaynaklarının güç sistemlerine entegrasyonu için hayati bir omurga görevi görecek. Kesintilere ilişkin veri toplamanın, dijitalleştirmenin ve daha fazla veri şeffaflığının iyileştirilmesi, hataların neden oluştuğuna dair daha iyi bir anlayış sağlamak ve önleyici tedbirlerin geliştirilmesine yardımcı olmak için de önemlidir.

Güç sistemlerinin istikrarını sağlamaya yönelik özel işletme önlemleri ve yeni pazarlar giderek yaygınlaşıyor. Değişken yenilenebilir enerji üretiminin yüksek paylarına sahip ülkeler, istikrarlı bir güç sistemi frekansı sağlamak için mekanizmalar uygulamaktadır. Bazı bölgeler, tipik olarak dönen rotorlara sahip geleneksel jeneratörler tarafından sağlanan ve bozulmalar sırasında güç sisteminin dayanıklılığını artırmaya yardımcı olan bir özellik olan sistem ataleti için minimum gereksinimleri belirlemektedir. Ayrıca, aralarında Birleşik Krallık, İrlanda ve Avustralya'nın da bulunduğu çeşitli ülkeler, kesintilerden sonra elektrik sistemini hızlı bir şekilde istikrara kavuşturacak hızlı frekans tepkisi ve benzeri hizmetler gibi pazarlar ve önlemler uygulamaya koyuyor. Pil depolama sistemleri, sistem esnekliğini artırırken şebeke istikrarı için bu tür hizmetleri sağlayabilir, böylece yenilenebilir enerji kaynaklarının entegrasyonunda önemli bir rol oynayabilir.

Bundan sonraki bölümde "Küresel eğilimler-Talep: Küresel elektrik kullanımı 2026'ya kadar güçlü bir büyümekaydediyor-Gelişmekte olan ekonomiler küresel elektrik talebindeki büyümenin lokomotifi, Çin elektrik talebinde en büyük artışa sahipken, Hindistan en hızlı büyümeyi kaydediyor, Güneydoğu Asya ve Hindistan kişi başına elektrik kullanımında ilerleme kaydederken Afrika geride kalıyor"  bölümleri ile devam edilecektir.