Asansör ve Yürüyen Merdiven İşlerinde İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yazı Dizisi-22
Asansör ve Yürüyen Merdiven İşlerinde İş Sağlığı ve İş Güvenliği
Yazı Dizisi-22
Mustafa Kavukçu
8.3- ENERJİNİN KONTROLÜ VE KİTLEME ETİKETLEME
Elektrik enerjisi tüm çalışma alanlarında olduğu gibi Asansör ve Yürüyen Merdiven konusunda da tehlike sınıfında düşünülecek bir kavramdır.
Olan kazaların % 12’si elektrik sebebiyledir. Her gün 5 işçi elektrik çarpmasına maruz kalmaktadır.
8.3.1- Elektrik Çapmasından Etkilenme Nedenleri
Akımın geçtiği yol
Akıma maruz kalma süresi
Akımın büyüklüğü
Gerilimin büyüklüğü
Akımın-gerilimin cinsi (AC-DC)
Çarpılan akım AC ise frekansı
Çarpılanın vücut direnci (elektriksel)
Çarpılma anında bulunulan zeminin durumu
(kuru, ıslak, nemli, …)
AC gerimi DC 'den tehlikelidir.
- Kapalı alanlarda DC kaynak Makinasi kullanılmalıdır.
- Kaynak Makinalerinin boşta çalışma anma değerleri 80 V (DC) ve 110 V (AC).
Mevzuatımıza göre; “Tehlikeli voltaj; Alternatif akımda 50 volt, doğru akımda 75 volta eşit veya daha yüksek voltaj demektir” (KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN KATEGORİZASYON
REHBERİNE DAİR TEBLİĞ11 Mart 2012 PAZAR 28230 )
Düşük gerilim , küçük bir tehlike anlamında değildir.
8.3.2- İSG Açısından Çalışanın Karşılaşacağı Tehlikeler
Tehlikeye neden olan Elektrik ile ilgili konular;
1. İzolasyonu kötü olan iletkenler
2. Hasarlı elektrikli cihazlar el aletleri veya ekipmanlar
3. Açıkta duran ve elektrik içeren üniteler
4. Yetersiz veya yüke uygun olmayan kablo kesitli kablolamalar
5. Toprak bağlantısı yapılmamış veya topraksız elektrik sistemleri ve aletleri
6. Aşırı yüklemeler
7. Kısa devre veya köprüleme(*)
(*) Aşağıda ayrı bir konu başlığında anlatılmıştır
8. Uygun olmayan KKD ve aletlerin kullanılması
9. Havai elektrik hatlarına yakın çalışmalar.
Özellikle kabloların
1-Mekanik olarak korunamadığı yani kablo izolasyonlarının mekanik sebeplerle açılması,ezilmesi ve benzer sebeplerle
2-Islak zemin veya ortamlarda
tehlike en üst seviyeye çıkmaktadır.
8.3.3- Elektrik Tehlikelerine İlişkin Koruma Önlemleri;
8.3.3.1- Uygun topraklama
8.3.3.2- Açıkta bulunan canlı uçların veya parçaların muhafaza altına alınması
8.3.3.3- Artık Akım Anahtarı (Kaçak Akım Rölesi) kullanımı
(EN 81-20 Md. 5.10.1.2.3)
8.3.3.4- Sigortalar ve devre kesicilerin kullanımı
8.3.3.5- Uygulamalarda ve çalışmalarda Kilitleme/Etiketleme kuralarına uyulması
8.3.3.6- Elektrik panolarının kapatılması
8.3.3.7- Sahada düzenli çalışma ve kabloları mekanik etkilerden koruma önlemleri
8.3.3.8- Islak ortamlarda azami dikkat gösterilmesi
8.3.3.9- Enerji verilirken veya kesilirken iletişimin kurulması
8.3.3.10- Çalışma ortamında Yüksek gerilim varsa izole edilmesi veya ettirilmesi.
(Yüksek gerilim 1000 V ve üzeri gerilimdir.)
8.3.3.11- Çift izolasyonlu işaretli El aletleri kullanın
8.3.3.12- Eğitim (Genel ve saha eğitimleri)
8.4- KISA DEVRE VE KÖPRÜLEME
Asansörlerde en sık yaşanan sorunlardan biride Kısa devre ve köprüleme işleridir. Bu sebeple bu konuyu ayrı bir başlık altında alma zorunluluğu ortaya çıktı.
Konu esasen prosedürel olarak Kitleme ve etiketleme ile çok ilgili bir konudur.
KISA DEVRE ve KÖPRÜLEME konusunda her firmanın bir politikası olmalıdır.
Bu politikanın çok iyi takip edilip günlük pratikleri YAKINDAN İZLENMELİDİR.
8.4.1- Köprüleme Politikası
Kazaları önleyecek olanın, kısa devre elemanı değil, sistemin bizzat kendisinin olduğunu unutmayınız.
8.4.1.1- Sahada çalışan ve köprüleme yapan personel köprü elemanlarının uygun ve doğru kullanımı ve kaldırılması ve sistemler üzerindeki etkileri konusunda eğitilmelidir.
8.4.1.1a- Çalışanın eğitimini tamamlanmasından sonra konunun anlaşılıp anlaşılmadığı hususunda emin olunmalıdır.
8.4.1.2- Köprüleme yapılacak yerler daima elektrik şeması (wiring diagram) yardımıyla yapılmalıdır
8.4.1.3- Köprüleme yapılacak yerler dahil emniyet zinciri üzerinde kesici devre olarak ana koruyucu olarak bir sigorta (W otomat) ve ilave olarak Kaçak Akım Rölesi (Artık Akım Anahtarı) bulunmalıdır.
8.4.1.4- Kapılara veya emniyet devrelerine köprü yerleştirmeden önce, asansör, revizyon konumuna getirilecektir.
8.4.1.5- Çalışmalarında Köprü seti kullanan çalışanlara belli sayıda köprü verilmeli. (Tavsiye edilen dört adettir. Eğer bu köprü sayısı özel bir durum için ihtiyacı karşılamaz ise sayı yönetimin izni ile artıralabilir)
8.4.1.6- Köprüler çalışana zimmetlenmeli ve özel olmalı. Köprü seti veya köprü elemanı üzerinde dikkat çekici renklerde etiket olmalıdır.
8.4.1.7- Köprüleme yapıldıktan sonra köprü elemanları Asansör veya Yürüyen Merdiven Yol sistemi üzerinde kalacak ise çalışan arkadaşlarına sistemin köprülü olduğunu haber verecektir.
8.4.1.8- Bakım ünitesinde bir köprüleme işlemi yapılacaksa 3.şahısların asansörü kullanmaması için gerekli tedbirler alınacaktır.
8.4.1.9- Çalışma bittikten sonra ve Asansör veya Yürüyen Merdiven Yol devreye verildiğinde çalışan zimmetli olan ve kullandığı köprü elemanlarını sayarak Asansör veya Yürüyen Merdiven Yol üzerinden geri alacaktır.
8.4.1.10- Firmalar köprüleme ve etiketleme talimatları hazırlayacaktır.
TAVSİYE; Her firma Köprüleme ve etiketleme konusunda firmalarına mahsus bir emniyet sistemi geliştirmelidir.
8.4.2- Köprüleme Kuralları
8.4.2- Köprüler asla bir teşhis aracı değildir. Devreye ait arıza veya benzer sorunlarda Multimetre ve benzeri ölçü aletlerinizi kullanınız.
8.4.3- Emniyet devreleri kat kapıları, kabin kapıları vs gibi yerlerde köprü bağlantıları kumanda edici muayene işleri devam ettiği sürece köprüler çıkarılmayacaktır.
8.4.4- Kat ve kabin kapıları, geçitler, emniyet devreleri kontrol panosundan revizyon moduna almadan köprülenmeyecektir.
8.4.5- Kat ve Kabin kapısı aynı anda köprülenmemeli.
8.4.6- Köprüleme yapılacak yer köprüleme için uygun değil ise uygun köprüleme için Süpervizörünüze danışın.
8.4.7- Birden fazla köprüleme yapılması gereken durumlarda yapılacak köprüler sıralı ve düzgün bir şekilde numaralanmalıdır.
Not: Köprüleme kuralları esasen daha detaylı bir prosedürdür. Anlatım şekli ve köprüleme sıralamaları firmadan firmaya küçük farklılıklar gösterebilir.
Bundan sonraki yazı dizimizde ”Tehlikeli Alanlar ve Hareketler, Asansör, Yürüyen Merdiven/Yol" anlatılacaktır.
Bu değerli kitabın yayını için izin veren AYSAD Başkanı Sn. Sefa Targıt , Sn. Mustafa Kavukçu’ya Elektrik Tesisat Portalı olarak içtenlikle teşekkür ederiz.
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!