Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri

Acil Durum Kontrol ve İzleme Fonksiyonları

Volkan Aktaş

Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri; yangın gelişim evreleri göz önünde bulundurularak yangınla mücadele stratejisi gereği insanların güvenli tahliyesi için gerekli olan zamanın sağlanması, öngörülen sürelerde insanların uyarılması ve tesis sorumlularının bilgilendirilerek tahliye kararlarının verilmesi, prosese bağlı olarak işletme sürekliliği ve mal korumaya yönelik tedbirlerin alınması, prosesin durdurulması, söndürme sistemlerinin devreye sokulması vb. fonksiyonlarını yerine getirecek şekilde tasarlanmalıdır.

Günümüzde yangın algılama sistemleri, binaların ve teknolojinin gelişmesine paralel olarak sadece algılama ve uyarı yapan sistemlerin dışına çıkarak diğer sistemlerle de aktif bir şekilde bağlantılı çalışma mecburiyetindedir. Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği 2015 ‘te Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri; yangın algılama, alarm verme, kontrol ve haberleşme fonksiyonlarını ihtiva eden komple bir sistem olarak tarif edilmektedir. (Beşinci Kısım: Elektrik Tesisatı ve Sistemleri, Dördüncü Bölüm: Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri)

Bu yazımızda Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliğinde geçen, yangın algılama ve uyarı sistemleri ile ilişiği bulunan izleme ve kontrol fonksiyonları hakkında bilgiler verilmeye çalışılmıştır.

Madde 78 - Yağmurlama sistemi alarm istasyonları

Bir binada yağmurlama sistemi ve otomatik algılama sistemi kurulması hâlinde, yağmurlama sistemi alarm istasyonları ve akış anahtarları yangın alarm sistemine bağlanır. Yağmurlama sisteminden gelen alarm uyarıları ayrı bir bölgesel izleme panelinde veya yangın kontrol panelinde ayrı bölgesel alarm göstergeleri oluşturarak izlenir. Hat kesme vanalarının izleme anahtarlarının ve yağmurlama sistemine ilişkin diğer arıza kontaklarının da aynı şekilde yangın alarm sistemi tarafından sürekli olarak denetlenmesi gerekir.      



                                                      



Yangın algılama ve uyarı sistemleri, pompa odasında ya da sahada sprinkler tesisatının üzerinde bulunan;

• Elektrikli pompa arıza, çalıştı, ters faz(enerji kesik) bilgisi,


• Dizel pompa arıza, çalıştı, yakıt seviye bilgisi


• Jokey pompa arıza bilgisi,


• Yangın suyu deposu su seviye bilgisi,


• Islak/kuru alarm vanası basınç presostatı düşük basınç bilgisi,


• Yükselen milli vana açık-kapalı durum bilgisi,


• Kesme vanası açık-kapalı durum bilgisi,


• Akış anahtarı akış var durum bilgisi,

gibi cihazların sürekli olarak denetlemesini yapmaktadır.

Madde 79 – Gazlı söndürme sistemi alarm ve arıza çıkışları

Bir binada gazlı söndürme sistemi kurulması hâlinde, binada algılama ve uyarı sistemi var ise, söndürme sisteminin alarm ve arıza çıkışları, yangın alarm sistemine bağlanarak ayrı bölgesel göstergelerle izlenir.





Binada veya yapıda otomatik veya el ile çalışan gazlı, kuru kimyevi tozlu veya benzeri söndürme sistemi bulunuyor ise, bunların devreye girdiğinin yangın algılama ve ihbar sistemi tarafından otomatik olarak algılanması gerekir. Bunu sağlamak üzere, söndürme sistemlerinden arıza, alarm ve devreye girdiğini bildiren kontak çıkışları yangın alarm sistemine izleme girişi olarak bağlanır.

Madde 80 – Duman kontrol ve basınçlandırma sistemleri kontrol ve izleme

Bir binada duman kontrol ve basınçlandırma sistemleri kurulması hâlinde, bu sistemler ile ilgili arıza ve konum değiştirme sinyalleri ayrı bir bölgesel izleme panelinde yangın kontrol panelinde ayrı bölgesel durum ve arıza göstergeleri oluşturarak izlenir ve kontrol edilir. Duman kontrol ve basınçlandırma sistemlerinin el ile kontrolleri ayrı bir kontrol panelinden yapılabileceği gibi, yukarıda belirtilen izleme panelleri ile birleştirilerek yangın alarm sistemi bünyesinde de gerçekleştirilebilir.

Duman kontrol ve basınçlandırma sistemleri; binada bulunanlara zarar vermeyecek ve paniğe neden olmayacak şekilde, yangınla mücadele stratejisi gereği insanların emniyetli bir şekilde binayı boşaltmasını sağlayan sistemlerdir.

Yangın algılama ve uyarı sistemleri, duman kontrol senaryosu gereği ilgili sistemlere başlatma ya da durdurma sinyalleri göndermektedir, duman kontrolü ve basınçlandırma ile ilgili sistemlerin çalıştı ve arıza bilgilerini izlemektedir.

         

                                                       

       - Basınçlandırma fanları

       - Duman tahliye fanları

       - Duman atma pencereleri

       - Motorlu duman/yangın damperleri

     - Havalandırma sistemleri

              Klima cihazları

Taze hava üfleme ve egzoz fanları

Motorlu damperler

 





Türkiye’de Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (2015) Madde 60’a göre eğer bir otopark kapalı sınıfına dahil edilebiliyor ve toplam alanı 2000 m² ‘nin üzerinde ise mekanik        havalandırma sistemi yapılması şartı oluşmaktadır.

Yangın algılama ve uyarı sistemleri otopark duman senaryosu gereği, eğer jetfan sistemi var ise duman tahliye zonu bazında, duman tahliye fan ve damperleri var ise cihaz bazında kontrol ve izleme fonksiyonlarını yerine getirir.







Madde 82 – Acil Durum Kontrol Sistemleri

(1) Yangın hâlinde otomatik olarak gerekli kontrol fonksiyonlarını yerine getirecek acil durum kontrol sistemlerinin;

      a) Yangın sırasında kapanması gereken yangın kapılarını ve diğer açıklıkları kapatma amaçlı cihazları                

       normal hâlde açık durumda tutan elektromanyetik kapı tutucu ve benzeri cihazlarının serbest bırakılması,

       b)Merdiven yuvaları ve asansör kuyuları basınçlandırma cihazlarının devreye sokulması,

      c)Duman kontrol sistemlerinin işlemlerini yerine getirmesi,

      d) Güvenlik ve benzeri sebeplerle kilitli tutulan kapıların ve turnikelerin açılması,

     e) Asansörlerin yapılış özelliklerine bağlı olarak yangın esnasında kullanımının engellenmesi veya tahliye amaçlı itfaiye veya eğitilmiş bina yangın mücadele ekipleri tarafından kullanılmasının     sağlanması,

   f) Mahalli itfaiye ile elektrik işletmesine, belediyeye, polise veya jandarmaya, kurum amirine, bina sahibine ve gerekli görülen diğer yerlere yangının otomatik olarak                    haber verilmesi,

özellik ve fonksiyonlarına sahip olması lazımdır.

(2) Acil durum kontrol işlemleri, yangın alarm sisteminin donanım ve yazılım bütünlüğü içerisinde bulunan kontrol birimleri ile gerçekleştirilir. Kontrol edilen sistemin ve cihazlar ile ilişkisi bulunan güvenlik sistemlerinin, bina otomasyon sistemleri gibi diğer sistemler tarafından yapılabilecek her türlü kontrol ve kumanda işlemlerinin, yangın veya benzeri bir acil durumda yangın kontrol panelinden yapılacak acil durum kontrol işlemlerini hiçbir şekilde engellememesi gerekir.