Yangın Algılama ve Alarm Sistemlerinde Sahada Kullanılan Yedek Güç Kaynaklarının Standardı, Seçimi ve Kullanımı

Yangın Algılama ve Alarm Sistemlerinde Sahada Kullanılan Yedek Güç Kaynaklarının

Standardı, Seçimi ve Kullanımı

İpek Yavuz Konak

Yangın algılama ve alarm sistemlerinde sahadaki panellerin yedek güç kaynaklarının yanı sıra, sahada da harici elektriksel besleme gereksinimi olan cihazları beslemek için güç kaynakları kullanılması gerekmektedir.

Harici elektriksel besleme gereksinimi olan cihazları;

-              Siren/flaşör kontrol modülleri

-              Bölge denetim modülleri

-              Işın tipi duman dedektörleri

-              Patlayıcı ve zehirleyici gaz dedektörleri

-              Aktif hava örneklemeli hassas duman dedektörleri

-              Kablo tipi sıcaklık sensörü kontrol üniteleri

-              Alarm/Anons üniteleri

olarak sıralayabiliriz.

Yangın algılama ve alarm sistemlerine bağlı saha yedek güç kaynaklarının kapasiteleri/miktarları hesaplanırken, yukarıda yer alan cihazlar ile normal durumda ve alarm durumundaki talep güçleri dikkate alınır. TS CEN/TS 54-14 (Yangın algılama ve yangın alarm sistemleri - Bölüm 14: planlama, tasarım, montaj, işletmeye alma, kullanım ve bakım) Standardında yangın algılama ve alarm sistemlerinde yedek güç kaynakları ile ilgili belirlemeler aşağıdaki gibidir;

3.42 Yedekleme yükü

Ana güç kaynağının arızalanması durumunda ve bunun dışında sükûnet hâlinde sistemin çektiği güç.

5.2 Danışma

k) Bataryalardan sağlanması gereken yedekleme süresi (Madde A.6.8.3)

6.8.3 Yedek güç kaynağı

Ana güç kaynağının devre dışı olması hâlinde, yedek bir bataryadan güç sağlanmalıdır. Bu bataryanın kapasitesi ana güç kaynağından beklenen bütün kesintiler süresince sistemi beslemeye veya diğer düzeltici işlemlerin yapılmasına yetmelidir. Bazı durumlarda yedek jeneratörlerden veya kesintisiz güç kaynaklarından da güç alınabilir. Bu durumlarda yedek bataryanın kapasitesi azaltılabilir, ancak her zaman bu işe tahsisli bir batarya mevcut olmalıdır. Yedek jeneratörlerin kullanıldığı durumlarda, yakıt bitmeden önce yakıt ikmali yapılması sağlanmalıdır.

Madde A.6.8.3’te aşağıdakiler hakkında kısıtlamalar verilmektedir:

a) Gerekli yedekleme süresi,

b)Gerekli yedekleme yükünü ve alarm yükünü beslemek için yedek bataryanın kapasitesi,

c) İzin verilen yedek güç kaynağı tipleri.

A.6.7.3 Yedek güç kaynağı

Ana besleme kaynağında olabilecek arızalara karşı tedbir olmak üzere, yedek besleme kaynağı sistemi en az 72 saat süreyle çalışır durumda tutabilmeli, bu süreden sonra en az 30 dakika süreyle alarm yükünü besleyebilmelidir. Sistemin mahallî veya uzak gözetiminden derhal arıza ikazı verildiği durumlarda ve tamir sözleşmesinin 24 saatten kısa azami tamir süresi verdiği hallerde asgari yedek kapasite 72 saatten 30 saate düşürülebilir. Yedek malzemelerin, tamir personelinin ve yedek jeneratörün her zaman sahada bulunması hâlinde bu süre 4 saate indirilebilir.

Yukarıda verilen yedekleme süreleri normal uygulamalar için yeterli görülen sürelerdir. Bazı uygulamalarda daha uzun süreler gerekli olabilir. Sürelerin uzatılması gereken hâller, Madde 5.2’de belirtilen görüşmelerde ele alınmalıdır.

Not 1- Batarya kapasitesinde yaşlanmadan dolayı azalma dikkate alınmalıdır. Genel olarak başlangıçta hesaplanan kapasitenin % 25 fazlasını kullanmak yeterlidir.

Not 2 - Batarya kapasiteleri genellikle 20 saatlik boşalma süresi içinde verilebilen akım cinsinden belirtilir.

Daha yüksek boşalma hızlarında (alarm durumunda olduğu gibi) batarya kapasitesi anma değerinin çok altında kalabilir. Batarya imalatçısının tavsiyeleri alınmalıdır.

Yukarıdaki belirlemeleri özet bir tablo haline getirecek olursak;

DURUM	YEDEK KAYNAK DAYANIM SÜRESİ
DURUM	DURAĞANDA DAYANIM SÜRESİ	DURAĞAN SÜRE BİTİMİNDE ALARM SÜRESİ
Yedek malzemelerin, tamir personelinin ve yedek jeneratörün her zaman sahada bulunması hâlinde	4 Saat	30 Dakika
Sistemin mahallî veya uzak gözetiminden derhal arıza ikazı verildiği durumlarda ve tamir sözleşmesinin 24 saatten kısa azami tamir süresi verdiği hallerde	30 Saat	30 Dakika
Yukarıda belirtilen kriterlerin sağlanamaması durumunda	72 Saat	30 Dakika

‘’ Yangın alarm panellerinin yedek güç kaynakları kapasiteleri hesaplanırken, çevrimlerdeki cihazların, doğrudan panel çıkışlarına bağlı sesli ve ışıklı uyarıcıların yanı sıra, panel elektronik kartlarının ve göstergelerinin talep güçleri de dikkate alınır.”

Sahada ve merkezde Kullanılacak yedek güç kaynakları TS EN 54-4 (Yangın algılama ve yangın alârm sistemleri - Bölüm 4: Güç besleme teçhizatı) standardına uygun olmalıdır. Yangın algılama ve alarm sistemlerine ilişkin fiyat tekliflerinin, ürün teknik özelliklerinin ve sonrasındaki imalatların değerlendirilmesinde; dedektör, panel), ihbar butonu, modüller gibi sistemin temel bileşenlerinde standartlara uygunluk değerlendirmesi yapılırken, yedek güç kaynaklarının TS EN 54-4 onayı genelde aranmamaktadır ya da önemsenmemektedir.” Günümüzde tesis edilen yangın alarm sistemlerine bağlı kullanılan güç kaynaklarının büyük oranda EN 54-4 ve EN 12101-10 standartlarına sahip olmayan, piyasada kamera v.b. 24 V DC ile beslenen cihazlar için kullanılan anahtarlamalı güç kaynaklarının olduğu tespit edilmektedir. Diğer taraftan kullanılan TS EN 54-4 Onaylı kaynakların da arıza çıkışlarının, çevrime bağlı kontak izleme modülleri ile izlemesi de göz ardı edilmektedir.

Sonuç olarak; yangın algılama ve alarm sistemlerinde kullanılan tüm birimlerin ilgili standartlara göre imal edilmiş olması gerekmektedir. Yedek güç kaynakları seçiminde TS EN 54-4 Standardına uygun imal edilmiş olması dikkate alınmalıdır. Yedek güç kaynaklarının kapasiteleri / miktarları kullanılan uç birimlerin talep güçleri ve TS CEN/TS 54-14 Standardında belirtilen sistemi besleme süreleri dikkate alınarak hesaplanmalıdır. Yedek güç kaynaklarının hata çıkışları yangın algılama ve alarm sistemi tarafından izlenebilir olmalıdır.

Proje, uygulama, müşavirlik / danışmanlık ve işletme aşamalarında görev alan tarafların bu konuyu dikkate almasının can güvenliği açısından önemini vurgulamak isteriz.

Paylaş: