Mehmet Soydemir

Pasif yangın durdurucu ürünler dünya üzerinde çeşitli standartlara göre test edilmektedirler. Ancak bu standartlardan en çok kabul gören başlıcaları ASTM (Amerika), BS (İngiliz Standartları), DIN (Alman Standartları) olmuştur. Bunun sebebi hem ilgili ülkelerin yangın yönetmeliklerinin gelişmişliklerinden, hemde malzeme üreticisi olarak birçok pazar oyuncusunun bu ülkelerden çıkmasından kaynaklanmaktadır.Bu standartlarda test yöntemlerinin ve sistemlerinin nasıl oluşturulacağı net bir şekilde anlatılmıştır. Gerekli ana malzeme özellikleri ve kriterleri, geçiş yapan malzemelerin özellikle tesisat geçişlerinin geometrik dizilişleri, yaklaşma ve kenar mesafeleri tanımlanmaktadır. Bu sayede test düzenekleri ve sahada yapılacak uygulamalara liderlik eden bu kriterler test düzeneği ile sahada yapılan uygulamanın birbirine yakın olmasını ve yangın anında test düzeneği ile aynı dayanımın sağladığından emin olunmasını sağlar. Bu nedenle sahada yapılacak uygulamalardan önce onay dosyaları dikkatli bir şekilde incelenmeli ve detaylara uygun bir test numunesi üzerinde test edilmiş ürünler seçilmelidir. Uygulamadan önce kontrol edilmesi gereken en önemli detaylar ;

 Ana malzemenin tipi ve kalınlığı

 Boşluğun toplam boyutu, tesisat geçişleri arasındaki mesafeler ve kenara olan mesafeler

 Tesisat malzemesinin ve olası izolasyonların tipi ve yangın dayanımı

 İstenen ek özellikler. ( Ör : Hava ve duman geçirimsizliği, ses geçirimsizliği, su geçirimsizliği, mekanik dayanımlar, v.b )



Haritada dünya üzerinde etkisini gösteren 3 büyük yangın yönetmeliğinin etkisinde kalan bölgeler gösterilmektedir. Bunun dışında gri olarak gösterilen ülkelerde ise genellikle herhangi bir uluslararası standart kullanımı kabul edilmekte ve herhangi bir zorunluluk yönetmelik anlamında gösterilmemektedir. Yinede ülkemizde ve birçok Avrupa ülkesinde de olduğu gibi farklı standartlarca test edilmiş ürünlerin birbirleriyle kıyaslanması ve farklı sistemler üzerinden detay çözümlemeleri yapılması kullanılan pasif yangın durdurucu ürünlerin güvenliğinden ve uygulama kalitesinin şeffaflığından şüphe duyulmasına neden olmaktadır. Standartlar arasındaki ana farklılığı göz önüne sermek gerekirse ;
 DIN: Nelerin test edileceği (ör : kablo tipi, çapı ve yeri )
ve nasıl test edileceği (ör : basınç ve sıcaklık eğrisi ) önceden belirlidir.
(En kötü senaryoya sahip standart test konfigürasyonu )
 BS: Performans odaklı kod : Neyin test edildiği değil, nasıl test edildiği önemlidir
(Tek bir kabloyu test edip tüm kablolar için aynı test değerini kullanır )
 ASTM: UL Listelerinde ‘ bulunan belirgin konfigürasyonların test edilmesine dayalıdır.
(Sistem testini baz alır.Neyi test ederseniz onun onayını alırsınız )
Özellikle Avrupa birliğine üye toplulukların tek bir yönetmelik ve tüm Avrupada geçerli kurallar dizilerini oluşturmak adına yazmış oldukları harmonize EN standartları bu tarz farklı üye devletler arasında farklı şekilde yorumlanan tüm noktalar için bir birleşme noktası olmuştur. Özellikle ülkemizcede kabul edilen bu EN standartları pasif yangın durdurucu ürünlerinide kapsamaktadırlar. Bu bağlamda aşağıda bahsedilen kodlar tüm Avrupa ülkelerinde servis geçişlerinde, derzlerin yalıtılmasında ve cephe malzemelerinin ve cephe derzlerinin yalıtılmasında bağlayıcı kod olarak 2008 yılından bu yana kullanılmaktadır.

 TS EN 1366-3 : Servis tesisatları için yangına direnç deneyleri - Bölüm 3: Servis geçiş contaları

 TS EN 1366-4 : Servis tesisatı için yangına direnç deneyleri - Bölüm 4: Doğrusal bağlantı contaları

 TS EN 1364-3 : Yük yaşımayan elemanlar için yangına direnç deneyleri - Bölüm 3: Perde duvarlar - Tam düzen

 TS EN 1364-4 : Yük taşımayan elemanların yangına direnç deneyleri - Bölüm 4: Giydirme cepheler - Bölüm konfigürasyonu
İlgili kodlar TSE (Türk Standartları Enstitüsü) tarafından yukarıdaki isimleriyle kabul edilmiş ve ülkemizde de yürürlüğe girmiştir.
Pasif Yangın Durdurucu Malzemelerin testlerinde EN standartlarına ek olarak, ürünlerin daha detaylı test edilmesi ve ortak bir onay mekanizması oluşturulması ve standart onay şablonları oluşturulması adına EOTA ( Avrupa Teknik Onay Organizasyonu) içinde pasif yangın durdurucu malzemelerin test edilmesi ve ürünlerin sertifikalandırılması adına ETAG 026 (Avrupa teknik onay ilkeleri) yayımlanmış ve ürünlere ait testler akredite kurumlarca yapılmaya başlanmıştır.
ETA VE CE SERTİFİKASYONU

ETA türkçe karşılık olarak Avrupa Teknik Onayı olarak geçmektedir.Bu onaylar EN test standartlarını baz alarak hazırlanmış olup malzemelerin kullanıma dair tüm bilgilere ulaşılabilir.

CE işaretlemesi ise Avrupa sınırları içinde her türlü ürünün serbest dolaşımı ve Avrupada geçerli olan harmonize EN standartları ile uyumluluk gösterdiğinin kanıtı olarak ürünlerin üzerine yerleştirilen bir etiket ve üreticilerin tüketicilere sunduğu uyumluluk sertifikasyonundan oluşmaktadır. Pasif Yangın Durdurucularda CE işaretlemesi (pakette) ürünün ETA onayının olduğunu ve 3. parti bir kurum tarafından onaylandındığı gösteren uygunluk sertifikasına sahip olduğunu anlatır.
CE işaretlemesi ürünün üretim ve performans değerlerinin kalitesini göstermenin dışında ayrıca harmonize bir EN standardına bağlı olarak test edildiğinin de garantisi konumundadır.

EN / ETA sisteminin yerel sistemlere göre bazı avantajları aşağıdaki tabloda açıklanmıştır.