ETİK
KÜLTÜR & SANAT
Ülkemizde Yangın Tespit Teknolojileri Uygulamalarının İyileştirilmesi Üzerine Yazı Dizisi-3
Ülkemizde Yangın Tespit Teknolojileri Uygulamalarının İyileştirilmesi Üzerine
Yazı Dizisi-3
Özcan Uğurlu
Teknik şartname oluşturulması, malzeme seçimi, montaj, hizmete alma ve doğrulama, üçüncü taraf onayı (isteğe bağlı) aşamaları
Ülkemizde, yangın algılama ve alarm sistemleri ile ilgili olarak birçok kurum ve kuruluş tarafından oluşturulmuş şartnameler kullanılmaktadır. Söz konusu şartnamelerde yangın algılama ve alarm sistemini oluşturan malzemelerin teknik özellikleri ve performans değerleri belirtilmektedir. Ülkemizde Türk Standartları Enstitüsü tarafından Avrupa genelinde kabul edilmiş ve uygulanmakta olan EN-54 yangın algılama ve alarm sistemleri standardı ve malzemelerin teknik özellikleri ve performans değerlerini belirten alt bölümleri kabul edilmiş ve dilimize çevrilerek yayınlanmıştır (TS EN 54-1, TS EN 54-2, TS EN 54-3, TS EN 54-4, TS EN 54-5, TS EN 54-7, TS EN 54-10, TS EN 54-11, TS EN 54-12, TS EN 54-13, TS EN 54-14, TS EN 54-16, TS EN 54-17, TS EN 54-18, TS EN 54-20, TS EN 54-21, TS EN 54-23, TS EN 54-24).
Elektrik Mühendisleri Odası tarafından markadan bağımsız olarak hazırlanan bu şartnamede resmi standartlarımızın belirttiği teknik özellikler, deney metotları ve performans kriterlerine atıfta bulunarak, “Binaların yangından korunması hakkında yönetmelik” hükümlerini yerine getirecek yangın algılama ve alarm sistemlerinin, projelendirme, malzeme seçimi, montaj, denetim, işletme ve bakım aşamalarında teknik gereklerinin eksiksiz olarak belirlenmesi amaçlanmıştır (www.emo.org.tr/ekler/2a5377c1e8bcba6_ek.pdf).
Bu esasla geliştirilen şartnamelerin kullanılmasının yaygınlaştırılması sağlanarak malzeme seçimi noktasındaki sorunlar giderilebilir.
Yangın algılama ve alarm sisteminin montajına ilişkin belirlemeler TS CEN/TS 54-14 Standardının 3.26, 3.27, 3.28, 7 ve A.7 Maddelerinde ortaya konmuştur. Montajı yapan firma standart ekinde yer alan “montaj belgesi” ni beyan etmek zorundadır. Yangın algılama ve alarm sistemlerinin kablo tesisatları ve donanımların montaj işleri elektrik taahhüt firmalarının personellerince yapılmaktadır. Genellikle bu personellerin yangın algılama ve alarm sistemi tesisatları ile ilgili eğitim ve belgelendirmesi söz konusu olmadığı gibi, montaj sonrası standardın belirtiği şekilde de “montaj formu” beyan edilmemektedir. Bunun sonucunda genelde malzeme tedarik eden firmanın devreye alma ve süpervizörlük hizmeti veren birimleri tesisat ve montaj eksiklerini belirleme ve çoğunlukla da giderme yöntemi ile karşı karşıya kalmaktadırlar.
Montajı yapılmış olan yangın algılama ve alarm sistemlerinin devreye alınması genelde tedarikçi firma birimlerince ya da yetkili servis birimlerince yapılmaktadır. Üretici firmaların, tedarikçi firmaların temsilcilerinin ülkemizde daha çok ürünlerini pazarlamaya ağırlık verdiği ve bu hizmetleri verecek yeterli ve nitelikli personel yapılanmasını önemsemedikleri gözlenmektedir. Devreye alma hizmetinden sonra TS CEN/TS 54-14 Standardının 8. Maddesinde belirtildiği gibi “hizmete alma ve doğrulama” kısmı gerçekleştirilmelidir. Bu kısımda amaç tesisatı, montajı ve devreye alım hizmeti yapılmış olan yangın algılama ve alarm sisteminin dokümante edilen şartlara uygunluğunun ve çalışırlığının kontrol edilmesidir. Ancak ülkemizde genellikle süreç dokümante edilmediği gibi, “hizmete alma ve doğrulama” aşaması da işletilmemektedir.
Ülkemizde yangın algılama ve alarm sistemlerinin onay süreci de birçok sıkıntıyı barındırmaktadır. Projeler meslek odalarının mesleki denetim ve içerik denetimine sunulmamaktadır. Yapı Denetim şirketleri yangın algılama ve alarm sistemlerinin proje ve uygulama süreçlerini bu alanda uzman personel barındırmadıklarından yeterince denetleyememektedirler. Belediyeler ve bağlı İtfaiye Daire Başkanlıkları proje ruhsat süreçlerinde gerekli denetimleri yeterli sayıda ve uzman personel olmadığından gereğince denetleyememektedirler. Var olan denetim mekanizmaları da 2012-13 Yıllarında yürürlüğe giren sözde “bürokrasinin azaltılması” adı altında yönetmelik değişiklikleri ile yapılmaz hale getirilmiştir. Bu denetimsizlik şu haliyle binalarda yangın algılama ve alarm sistemlerinin “var” ya da “yok” şeklinde en basite indirgenmiş durumda kalmasına neden olmaktadır.
Yangın algılama ve alarm sistemleri kullanım ve bakım aşamaları
Yangın algılama ve alarm sistemlerinin tesis edilip, devreye alma, test, eğitim ve kabul işlemleri yapıldıktan sonra, çalışır durumda kalması için işletme ve bakım süreçlerinin en iyi ve eksiksiz olarak yerine getirilmesi gerekmektedir. Ülkemizde yangın algılama ve alarm sistemlerinin işletme bakım hizmetleri, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri ile TS CEN/TS 54-14 Standardında belirtilen esaslara göre yapılmalıdır.
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’in 67 ve 84. Maddeleri ile TS CEN/TS 54-14 Standardının 3.30, 4.2, 4.7, 8.4, 10, 11 ve A.11 maddeleri işletme ve bakım ile ilgili belirleyicidir.
Ülkemizde yangın algılama ve alarm sistemi tesis edildikten ve çalışır hale getirildikten sonra kullanıcı bu sistemleri işletmek istememektedir. Bu sistemlerin yapılması “ruhsat alana kadar gereklilik” olarak algılanmaktadır. Bu algının yerleşmesinin temel nedeni de ruhsat aşamasından sonra ilgili yönetmelik ve standardın belirlediği şekilde kullanıcı sorumluluklarının yerine getirilmesi ile bakım işletme hizmetlerinin doğru ve eksiksiz yapılması hiçbir şekilde denetlenmemektedir. Özetle; ruhsat alan binanın sonrasında ruhsat koşullarının sürekliliği denetlenmemektedir. Bunun yanı sıra bilinçli ve kendi denetim mekanizmalarını kuran yapılar (sayıları az olmakla beraber) yangın algılama ve alarm sistemlerinin sürekliliğini ve amacına hizmet etmesini sağlamak adına, kullanıcı atamakta, periyodik bakım, test ve eğitim hizmetleri almaktadırlar.
Ülkemizde yangın tespit teknolojilerinin kullanımının iyileştirilmesi için sonuç olarak;
- İhtiyaç belirleme ve tasarım süreçleri uzman kişiler / firmalar tarafından gerçekleştirilmelidir. Kurum ve kuruluşlar yangın algılama ve alarm sistemlerinin tüm süreçlerini eksiksiz olarak gerçekleştirmek için bağımsız yangın danışmanlığı hizmeti almalıdır.
- Projeler mesleki denetim ve içerik denetimine tabi tutulmalıdır.
- Teknik şartnameler markadan bağımsız ihtiyacın en iyi ve detaylı karşılanması amaçlı üretilmeli, bu esasla malzeme seçimleri yapılmalıdır.
- Tesisatlar ve montajlar ehil kişilerce yapılmalı ve dokümante edilmelidir.
- Tedarikçi firmalar devreye alma ve test hizmetleri için yeterli sayıda ve nitelikte teknik servis yapılanmalarını tamamlamalıdır.
- Yapı denetim şirketleri ile Belediyelerin ruhsat sürecinde görev alan birimlerinde yangın algılama ve alarm sistemleri alanında eğitimli denetçi yapılanmaları oluşturulmalıdır. Ruhsata esas denetimler sağlıklı ve eksiksiz yürütülmelidir.
- Yangın algılama ve alarm sistemlerinin sürekliliğinin sağlanması için kullanıcı sorunlu atamalı, kullanıcı sorumluluklarını yerine getirmeli, periyodik bakım ve test hizmetlerini eksiksiz olarak almalıdır.
- Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ve TS CEN/TS 54-14 Standardının belirlediği hükümler eksiksiz uygulanmalıdır. Kurallar işler kılınmalı, binalar her yıl ruhsat yenileme koşullarına tabi tutularak yaptırımlar arttırılmalıdır.
Saygılarımla,
Elektrik Mühendisleri Odası tarafından markadan bağımsız olarak hazırlanan bu şartnamede resmi standartlarımızın belirttiği teknik özellikler, deney metotları ve performans kriterlerine atıfta bulunarak, “Binaların yangından korunması hakkında yönetmelik” hükümlerini yerine getirecek yangın algılama ve alarm sistemlerinin, projelendirme, malzeme seçimi, montaj, denetim, işletme ve bakım aşamalarında teknik gereklerinin eksiksiz olarak belirlenmesi amaçlanmıştır (www.emo.org.tr/ekler/2a5377c1e8bcba6_ek.pdf).
Bu esasla geliştirilen şartnamelerin kullanılmasının yaygınlaştırılması sağlanarak malzeme seçimi noktasındaki sorunlar giderilebilir.
Yangın algılama ve alarm sisteminin montajına ilişkin belirlemeler TS CEN/TS 54-14 Standardının 3.26, 3.27, 3.28, 7 ve A.7 Maddelerinde ortaya konmuştur. Montajı yapan firma standart ekinde yer alan “montaj belgesi” ni beyan etmek zorundadır. Yangın algılama ve alarm sistemlerinin kablo tesisatları ve donanımların montaj işleri elektrik taahhüt firmalarının personellerince yapılmaktadır. Genellikle bu personellerin yangın algılama ve alarm sistemi tesisatları ile ilgili eğitim ve belgelendirmesi söz konusu olmadığı gibi, montaj sonrası standardın belirtiği şekilde de “montaj formu” beyan edilmemektedir. Bunun sonucunda genelde malzeme tedarik eden firmanın devreye alma ve süpervizörlük hizmeti veren birimleri tesisat ve montaj eksiklerini belirleme ve çoğunlukla da giderme yöntemi ile karşı karşıya kalmaktadırlar.
Montajı yapılmış olan yangın algılama ve alarm sistemlerinin devreye alınması genelde tedarikçi firma birimlerince ya da yetkili servis birimlerince yapılmaktadır. Üretici firmaların, tedarikçi firmaların temsilcilerinin ülkemizde daha çok ürünlerini pazarlamaya ağırlık verdiği ve bu hizmetleri verecek yeterli ve nitelikli personel yapılanmasını önemsemedikleri gözlenmektedir. Devreye alma hizmetinden sonra TS CEN/TS 54-14 Standardının 8. Maddesinde belirtildiği gibi “hizmete alma ve doğrulama” kısmı gerçekleştirilmelidir. Bu kısımda amaç tesisatı, montajı ve devreye alım hizmeti yapılmış olan yangın algılama ve alarm sisteminin dokümante edilen şartlara uygunluğunun ve çalışırlığının kontrol edilmesidir. Ancak ülkemizde genellikle süreç dokümante edilmediği gibi, “hizmete alma ve doğrulama” aşaması da işletilmemektedir.
Ülkemizde yangın algılama ve alarm sistemlerinin onay süreci de birçok sıkıntıyı barındırmaktadır. Projeler meslek odalarının mesleki denetim ve içerik denetimine sunulmamaktadır. Yapı Denetim şirketleri yangın algılama ve alarm sistemlerinin proje ve uygulama süreçlerini bu alanda uzman personel barındırmadıklarından yeterince denetleyememektedirler. Belediyeler ve bağlı İtfaiye Daire Başkanlıkları proje ruhsat süreçlerinde gerekli denetimleri yeterli sayıda ve uzman personel olmadığından gereğince denetleyememektedirler. Var olan denetim mekanizmaları da 2012-13 Yıllarında yürürlüğe giren sözde “bürokrasinin azaltılması” adı altında yönetmelik değişiklikleri ile yapılmaz hale getirilmiştir. Bu denetimsizlik şu haliyle binalarda yangın algılama ve alarm sistemlerinin “var” ya da “yok” şeklinde en basite indirgenmiş durumda kalmasına neden olmaktadır.
Yangın algılama ve alarm sistemleri kullanım ve bakım aşamaları
Yangın algılama ve alarm sistemlerinin tesis edilip, devreye alma, test, eğitim ve kabul işlemleri yapıldıktan sonra, çalışır durumda kalması için işletme ve bakım süreçlerinin en iyi ve eksiksiz olarak yerine getirilmesi gerekmektedir. Ülkemizde yangın algılama ve alarm sistemlerinin işletme bakım hizmetleri, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri ile TS CEN/TS 54-14 Standardında belirtilen esaslara göre yapılmalıdır.
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’in 67 ve 84. Maddeleri ile TS CEN/TS 54-14 Standardının 3.30, 4.2, 4.7, 8.4, 10, 11 ve A.11 maddeleri işletme ve bakım ile ilgili belirleyicidir.
Ülkemizde yangın algılama ve alarm sistemi tesis edildikten ve çalışır hale getirildikten sonra kullanıcı bu sistemleri işletmek istememektedir. Bu sistemlerin yapılması “ruhsat alana kadar gereklilik” olarak algılanmaktadır. Bu algının yerleşmesinin temel nedeni de ruhsat aşamasından sonra ilgili yönetmelik ve standardın belirlediği şekilde kullanıcı sorumluluklarının yerine getirilmesi ile bakım işletme hizmetlerinin doğru ve eksiksiz yapılması hiçbir şekilde denetlenmemektedir. Özetle; ruhsat alan binanın sonrasında ruhsat koşullarının sürekliliği denetlenmemektedir. Bunun yanı sıra bilinçli ve kendi denetim mekanizmalarını kuran yapılar (sayıları az olmakla beraber) yangın algılama ve alarm sistemlerinin sürekliliğini ve amacına hizmet etmesini sağlamak adına, kullanıcı atamakta, periyodik bakım, test ve eğitim hizmetleri almaktadırlar.
Ülkemizde yangın tespit teknolojilerinin kullanımının iyileştirilmesi için sonuç olarak;
- İhtiyaç belirleme ve tasarım süreçleri uzman kişiler / firmalar tarafından gerçekleştirilmelidir. Kurum ve kuruluşlar yangın algılama ve alarm sistemlerinin tüm süreçlerini eksiksiz olarak gerçekleştirmek için bağımsız yangın danışmanlığı hizmeti almalıdır.
- Projeler mesleki denetim ve içerik denetimine tabi tutulmalıdır.
- Teknik şartnameler markadan bağımsız ihtiyacın en iyi ve detaylı karşılanması amaçlı üretilmeli, bu esasla malzeme seçimleri yapılmalıdır.
- Tesisatlar ve montajlar ehil kişilerce yapılmalı ve dokümante edilmelidir.
- Tedarikçi firmalar devreye alma ve test hizmetleri için yeterli sayıda ve nitelikte teknik servis yapılanmalarını tamamlamalıdır.
- Yapı denetim şirketleri ile Belediyelerin ruhsat sürecinde görev alan birimlerinde yangın algılama ve alarm sistemleri alanında eğitimli denetçi yapılanmaları oluşturulmalıdır. Ruhsata esas denetimler sağlıklı ve eksiksiz yürütülmelidir.
- Yangın algılama ve alarm sistemlerinin sürekliliğinin sağlanması için kullanıcı sorunlu atamalı, kullanıcı sorumluluklarını yerine getirmeli, periyodik bakım ve test hizmetlerini eksiksiz olarak almalıdır.
- Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ve TS CEN/TS 54-14 Standardının belirlediği hükümler eksiksiz uygulanmalıdır. Kurallar işler kılınmalı, binalar her yıl ruhsat yenileme koşullarına tabi tutularak yaptırımlar arttırılmalıdır.
Saygılarımla,
Özcan Uğurlu
Paylaş:
SON YAZILAR
Krizlerde Çalışanların İşten Çıkarılmasındaki Öncelikler
07 Kasım 2024
29 Ekim Cumhuriyet Bayramımız Kutlu Olsun
29 Ekim 2024
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!