Türkiye ‘de
CPR Doğrultusunda 
Hangi  Yapıda ? Hangi Alanda ? Hangi Kablo ?

Sabri Günaydın

Bir yapıdaki elektrik tesisatlarında kullanılan kabloların yangın içindeki davranışları gerçek anlamda bir mayın tarlası gibidir. Yapılarda elektrik tesisatlarında kullanılan kabloların yangın yükleri, yapının yangın riski analizlerini yapan uzmanlar ve tasarımcılar tarafından dikkate alınmalıdır. Elektrik tesisat tasarımcıları, elektrik tesisatı yüklenicileri bu konuda doğru terminoloji kullanmalı; kabloların seçiminde ve uygulama sırasında çok dikkatli davranmalıdırlar.
Yapının yangın ile ilgili tüm tasarımları iyi yapılamaz, uygun malzemeler kullanılmaz ise öncelikle can güvenliği açısından üzücü sonuçlar doğabilir ve beraberinde çok büyük maddi kayıplar oluşabilir.
1988 yılından günümüze kadar yangına karşı güvenli kablolar ile ilgili çok önemli çalışmalar yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir.
89/106/EEC(İnşaat Malzemeleri )direktifi çalışmaları (Özellikle bu direktifin M109 Yangınla mücadele, M117 İnşaat malzemelerinde kullanılan yangın standartları) ve ilgili standartlar 89 yılından itibaren yayınlanmaya başlamıştır.
2011 yılında 305/2011 CPR ( Construction Products Regulations EU) yayınlanmış ve 89/106 /EEC yerine geçmiştir. Yangına karşı güvenli kablolar ile ilgili 305/2011 CPR ilişkili standartlar yayınlanmaya devam etmektedir.
Yangına karşı güvenli kablolar ile ilgili yayınlanan kabloların sınıflandırılması ile ilişkili temel standartlar aşağıdadır.
a) EN 50399: 2011
Yangın ortamındaki kablolar için ortak deney yöntemleri- Alev yayılma deneyi sırasında kablolarda açığa çıkan ısının ve oluşan dumanın ölçülmesi

b) EN 13501-6:2014
Yapı malzemeleri ve yapı elemanlarının yangın sınıflandırması –Elektrik kablolarındaki yangın deneylerinin reaksiyonlarından elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma

c) EN 50575:2014
Güç, kontrol ve haberleşme kabloları –Yapım işlerinde genel uygulamalar için yangın gerekliliklerine tepki vermeye tabi
Tüm bu standartlar, 305/2011 CPR ( Yapı malzemeleri yönetmeliği ve yangına karşı güvenli kablolar ile ilgili olarak Elektrik Tesisat Portalımız                                                ( www.elektriktesisatportali.com) CPR-Yangına karşı güvenli kablolar “ilgili bölümümüzde, konunun uzmanı değerli yazarlarımız tarafından yazılmış birçok makale, yazı ve sunumlarda çok önemli detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
EN 13501-6 :2014 standardında kablolar için sınıflandırmanın hangi deney yöntemleri ve kriterlere göre yapıldığı, buna göre hangi kriterleri sağlayan ürünlerin hangi sınıfa uygun olduğunu gösteren tablo aşağıdadır.

Yangına tepki performansına göre elektrik kablolarının sınıflandırılması

EN 50575: 2014 standardında aşağıdaki tabloda güç, kontrol ve iletişim kablolarının yangın performans sınıfının belirlenmesinde uygulanacak deney standartları verilmiştir.

Yangına karşı tepki sınıflandırması deney yöntemleri referans standartlar

Üretici firmalar CPR kapsamındaki yangına karşı güvenli kablolar ile ilgili EN 50575 standardı gerekleri doğrultusunda performans beyanı(DOP) düzenlemesi ve ürün etiketlerinde                                 CE işaretlemesi yapacaklardır.

Bugüne kadar birçok kez yapılan ertelemeler sonrasında 1 Temmuz 2016 tarihinden itibaren geçiş süresi ülkelere bırakılarak en geç 1 Temmuz 2017 tarihine kadar tüm ülkelerde EN 50575 standardının uygulanması ve gereklerinin yerine getirilmesi zorunludur.
Yapım işlerinde hangi yapıda, hangi alanda, hangi yangına tepki performans sınıfını sağlayan kablonun kullanılacağı ise ülkelerin ilgili kuruluşlarına bırakılmıştır. Bu doğrultuda birçok ülkede bu konudaki çalışmalar başlamıştır.

Ülkemizde ise bu konuda bugüne kadar yapılmış herhangi bir çalışma yoktur.
Aşağıdaki tablo, konu ile ilgili elektrik sektörümüzdeki elektrik tesisat tasarımcısı, yüklenici, üretici konusunda uzman 54 arkadaşımızın görüşü alınarak hazırlanmıştır.
Bu tablo Haziran ayının son haftasına kadar yapı sektörümüzdeki tüm ilgilerinin görüşlerinin, önerilerinin alınması amacıyla Elektrik Tesisat Portalımızda yayında kalacaktır. Tüm görüşlerin ve önerilerin “ info@elektriktesisatportali.com “ e-mail adresine gönderilmesini rica ederim.
Gelen tüm görüşler değerlendirilerek tabloya son hali verilecek olup; Temmuz 2016 ilk haftasında ilgili bakanlık tarafından hazırlanacak tabloya kılavuzluk etmesi ve kamu işleri dışındaki tüm özel sektör yeni yapılarında tasarım ve uygulamalarda, kullanımda kılavuzluk edilmesi amacıyla yayınlanacaktır.

Hangi Binada? Hangi Alanda?
Hangi Yangına Tepki Performans Sınıfında Kablolar Kullanılmalı?

Kabloların Yangına Tepki Performans Sınıfları ile Yapı Tiplerinin, Yapı İçindeki Alanların İlişkilendirilmesi

 











 

Hangi Binada? Hangi Alanda? Hangi Yangına Tepki Performans Sınıfında Kablolar Kullanılmalı?- Kabloların Yangına Tepki Performans Sınıfları ile Yapı Tiplerinin,  Yapı İçindeki Alanların İlişkilendirilmesi  tablosunu "pdf" olarak  indirmek isterseniz.

Hangi Bina Hangi Kablo( Lütfen tıklayınız.) 

Notlar:
a)Bir binanın içinde bulunan alanlarda Kablo sınıfları genel yapı sınıfından daha alt nitelikte olamaz.

b) Bir yapı içinde yer alan bir alanda kablo sınıfları ilgili alan gerekleri doğrultusunda olacaktır.

c) Yapı içindeki yangına dayanıklı kablolar en azından diğer kablolar ile aynı sınıfta olacaktır.

d) Bina sınıfları detayları aşağıdaki ilgili Türkiye Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik maddelerinde belirtildiği gibidir.

Tanımlar Madde-4
bbb) Yapı yüksekliği: Bodrum katlar, asma katlar ve çatı arası piyesler dâhil olmak üzere, yapının inşa edilen bütün katlarının toplam yüksekliğini,

ccc) (Değişik: 10/8/2009-2009/15316 K.) Yüksek bina: Bina yüksekliği 21.50 m’den, yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan binaları,

Üçüncü Bölüm Binaların Kullanım Sınıfları

Kullanım sınıfları
MADDE 8- (1) Binaların kullanım özelliklerine göre sınıfları aşağıda belirtilmiştir:
a) Konutlar,
b) Konaklama amaçlı binalar,
c) Kurumsal binalar,
ç) Büro binaları,
d) Ticaret amaçlı binalar,
e) Endüstriyel yapılar,
f) Toplanma amaçlı binalar,
g) Depolama amaçlı tesisler,
ğ) Yüksek tehlikeli yerler,
h) Karışık kullanım amaçlı binalar.
(2) Binaların kullanım sınıfı ile ilgili olarak herhangi bir tereddüt doğduğunda, Bayındırlık ve İskân Bakanlığının değerlendirmesine ve kararına uyulur.

Konutlar
MADDE 9- (1) Konutlar; bağımsız bölüm sayısına göre, en çok iki bağımsız bölümü olan bir ve iki ailelik evler ve üç veya daha çok bağımsız bölümü bulunan apartmanlar olarak tasnif edilir.
Konaklama amaçlı binalar
MADDE 10- (1) Konaklama amaçlı binalar; konaklama hizmeti veya konaklama hizmeti ile birlikte beslenme, eğlence, gösteri ve animasyon gibi hizmetlerden birinin veya birkaçının sunulduğu yerlerdir. Oteller, moteller, termal tesisler, tatil köyü ve pansiyonlar, kampingler, öğrenci yurtları, kamplar ve benzeri tesisler konaklama amaçlı binalardandır.
Kurumsal binalar
MADDE 11- (1) Kurumsal binalar ve bu binaların kullanım özellikleri aşağıda belirtilmiştir:
a) Eğitim tesisleri: Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yürütüldüğü yerlerdir. Eğitim amaçlı binalar; ilköğretim, ortaöğretim kurumları ve yüksek öğretim kurumları dâhil olmak üzere, altı veya daha fazla kişi tarafından günde 4 saat veya daha fazla bir süre ile veya haftada 12 saatten fazla bir süre ile eğitim amacı ile kullanılan binalar veya binaların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar. Anaokulları, kreşler, çocuk kulüpleri, özel eğitim kurumları, ilköğretim okulları, ortaöğretim kurumları, dershaneler, kütüphaneler, yetiştirme yurtları, yatılı bölge okulları, yüksek öğretim kurumları ve benzeri yerler bu sınıfa girer.
b) Sağlık hizmeti amaçlı binalar: Bedensel veya zihinsel bir hastalığın veya yetersizliğin tedavisinin veya bakımının yapıldığı veyahut küçük çocuklar, nekahet hâlindeki kişiler veya bakıma muhtaç yaşlıların bakımları için kullanılan ve dört veya daha fazla kişinin yatırılabildiği binaları veya binaların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar. Hastaneler, huzurevleri, çocuk bakım ve rehabilitasyon merkezleri, dispanserler ve benzeri yerler bu sınıfa girer. Sağlık ocakları, özel klinikler, revirler, teşhis ve tedavi merkezleri ve tıbbi laboratuvarlar da bu sınıftan sayılır.
c) Tutukevi, cezaevi ve ıslah evi binaları: Hürriyetleri kısıtlanmış veya güvenlik sebebiyle hareketleri sınırlandırılmış kişilerin barındırıldığı binalardır. Ceza ve tutukevleri, nezarethaneler, ıslah evleri ve benzeri yerler bu sınıfa girer.
Büro binaları
MADDE 12- (1) Büro binaları; ticaret amaçlı binaların kapsamına giren işler hariç olmak üzere, iş amacı ile her türlü büro hizmetlerinin yürütüldüğü, hesap ve kayıt işlemlerinin ve benzeri çalışmaların yapıldığı binalardır. Bankalar, borsalar, kamu hizmet binaları, genel büro binaları, doktor ve diş hekimi muayenehaneleri gibi yerler bu binalardandır.
(2) Başka bir binanın bünyesinde büro hizmetleri için kullanılan bölümler, ana binanın kullanım sınıflandırılmasına tabidir.
Ticaret amaçlı binalar
MADDE 13- (1) Ticaret amaçlı binalar; gıda, giyim, sağlık ve diğer ihtiyaç maddelerinin toptan ve perakende olarak satıldığı yerlerdir. Mağazalar, dükkânlar, marketler, süpermarketler, toptancı siteleri, sebze, meyve ve balık halleri, et borsaları, kapalı çarşılar, pasajlar, tamirhaneler, yedek parça ve malzeme satış yerleri ile benzeri yerler ticaret amaçlı binalardır.
(2) Ticari malların satışı ile bağlantılı olarak kullanılan ve aynı binanın içinde bulunan büro, depo ve hizmet amaçlı bölümler ticaret amaçlı bina sınıfına girer. Esas olarak başka bir kullanım sınıfına giren bir binada bulunan küçük ticaret amaçlı bölümler, binanın esas kullanım sınıflandırmasına ilişkin hükümlere tabi olur.
Endüstriyel yapılar
MADDE 14- (1) Endüstriyel yapılar; her çeşit ürünün yapıldığı fabrika ve işleme, montaj, karıştırma, temizleme, yıkama, paketleme, depolama, dağıtım ve onarım gibi işlemlere mahsus bina ve yapılardır. Her türlü fabrika, bıçkıhaneler, çamaşırhaneler, tekstil üretim tesisleri, enerji üretim tesisleri, gıda işleme tesisleri, dolum ve boşaltım tesisleri, kuru temizleme tesisleri, maden işleme tesisleri, rafineriler ve benzeri yerler bu sınıfa girer