Patlayıcı Gaz Ortamlarında Gaz Detektörlerinin Seçimi, Montajı, Kullanımı ve Bakımı
Yazı Dizisi-4
“Hizmete alma ve Bakım, rutin işlemler ve genel yönetim kontrolü ”
Özkan Karataş

 

7. Hizmete alma

7.1 Muayene

Gaz algılama sistemi ve bütün yardımcı donanımları kurulumlar tamamlandıktan sonra sistemin TS EN 60079-0'a uygun olmasını sağlamak için kullanımdan önce muayene edilmelidir.
Muayene edilmesi gereken elemanlar aşağıda verilmiştir.

· Elektriksel bağlantılar düzgün olarak sıkılmış olmalıdır.
· Batarya gerilimi ve batarya durumu kontrol edilmeli ve gerekli ayarlamalar veya batarya
değişiklikleri yapılmalıdır.
· Arızalı devre deneyi yapılmalıdır.

Komple sistem için çalışma talimatlarının, planlarının ve kayıtlarının tam olmasına dikkat edilmeli ve kontrol edilmelidir. Bu kontrol bütün algılama noktalarının ayrıntılarına sahip olmalıdır. Talimatlar, kullanma, deney işlemi, kalibrasyon ve çalışma ile ilgili ayrıntıları ve imalatçının bütün talimatlarını içermelidir.
7.2 Alarm noktalarının ayarlanması

Sadece alt tutuşabilme sınırına kadar gösterim yapan algılama sistemi olması durumunda, alarm noktası (iki ya da daha fazla alarm noktasının olduğu yerde en düşüğü) yanlış alârmlardan kaçınmak için mümkün olduğunca düşük seviyede olmalıdır.
7.3 Çalıştırma talimatları, planları ve kayıtları

Sabit gaz algılama sistemlerinin kullanımı, test edilmesi ve çalıştırılması ile ilgili talimatlar temin edilebilir olmalı ve sistem dosyasına konulmalıdır.

Bakım ve kayıt amaçları için tesisin planları da dosyada bulunmalıdır. Sistemin bütün bölümlerinin (kontrol üniteleri, algılayıcılar ve bağlantı kutuları) yerleri, bütün kabloların ve numune tüplerinin yerleri ve boyutlarıyla birlikte gösterilmelidir. Son olarak bütün muayene ve kalibrasyon sonuçları dosyada kaydedilmelidir.

8. Bakım, rutin işlemler ve genel yönetim kontrolü.

Aşağıdaki muayeneler ve deneyler gaz algılama sisteminin güvenli çalışmasını sağlamak için düzenli olarak yapılmalıdır.

8.1 Düzenli fonksiyonel doğrulama ve gözle muayene
Kontrol ve alarm panosunun mümkünse her vardiyada bir defa kontrol ve muayenesi yapılmalıdır. Sistem bildirim ışıklarının, alarmlarının ve elektronik kartlarının çalıştığından emin olmak için varsa özel ekipmanlar kullanılarak emin olunmalıdır. Problemler dâhil her bir kontrolde tutulan kayıtlar imzalanmalı, tarihi belirtilmeli ve dosyalanmalıdır. Problemlerin düzeltilmesi için acil aksiyonlar alınmalıdır.

8.2 Düzenli kalibrasyon ve sistem çalışma deneyi

Bütün gaz detektörlerinin uygun kalibrasyon gazları kullanılarak periyodik olarak kalibrasyonu ve daha sık aralıklarla tepki kontrolü yapılmalıdır. Gerekli sıklık sorumlu kurumların yönetmelikleri tarafından belirtilebilir. Birçok durumda öneri veya tavsiyeler imalatçıdan elde edilebilir.

Kalibrasyon sıklığını belirlerken en doğru sonuç kurulum sonrası yapılacak düzenli kalibrasyonların kayıt altına alınarak karşılaştırılmasıyla bulunabilir. Kayıtlarda görülecek sapma miktarları kalibrasyon periyodu hakkında kesin bir bilgi verecektir.

Kalibrasyon dışında algılama sistemi sıklıkla uzman personel tarafından kontrol edilmelidir. Kontrol imalatçının talimatlarına ve uygulamanın özel kurallarına göre yapılmalıdır.

9. Sonuç

İnsanoğlunun kendine göre şekillendirmiş olduğu Dünya'da temel ihtiyaçlarının karşılanması bile endüstriyel süreçler sonunda gerçekleşebilmektedir. Endüstrinin bu kadar geliştiği bir ortamda endüstriyel tesislerin kendileri de insan yaşamını sürekli tehdit eden bir ortam halini almıştır.

Tesislerde kullanılan hammadde veya üretim çıktısı olarak bulunabilen gazlar ve buharlar kontrol altına alınmazsa bir tehdit unsuru oluşturmaktadır. Bu yüzden gaz algılama sistemlerinin tesislerde bulunması büyük önem arz etmektedir.

Tesis ihtiyacına uygun olarak seçilip montajı yapılan, kullanım ve bakımlarına dikkat edilen gaz algılama sistemleri sayesinde endüstriyel tesislerde oluşan kazalar büyük oranda önlenecektir. Bu sayede insan ölümleri ve mülkiyet yıkımları da oluşmayacaktır.

10. Kaynaklar
TS EN 60079-29-2 Elektrikli cihazlar – Patlayıcı ortamlarda kullanılan - Bölüm 29-2: Gaz dedektörleri - Tutuşabilir gazlar ve oksijen için dedektörlerin seçimi, tesis edilmesi, kullanılması ve bakımı
[2] TS EN 60079-29-1 Patlayıcı gaz ortamları - Bölüm 29- 1: Gaz dedektörleri- Alevlenebilir gazlar için dedektör performans özellikleri
[3] TS EN 60079-0 Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan - Bölüm 0: Teçhizat - Genel özellikler
[4] IEC 60079-10 Patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan elektrikli cihazlar - Bölüm 10: Tehlikeli bölgelerin sınıflandırılması

[5] IEC 60079-20 Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan- Bölüm 20-1 Gaz ve buhar sınıflandırması için malzeme karakteristikleri-Deney metotları ve veriler