Otomasyon ve Test, Ayar, Dengeleme

Yazı Dizisi-2

M.Selçuk Ercan 

Devreye alma öncesi testler ve devreye alma testleri ard arda yapıldı. Her bir kablo, her bir çalışma mantığı adım adım denendi. Damper zamanında kapatıyor mu, vana zamanında açıyor mu             gibi... Standart uygulamalarımızda normalde bizim işimiz burada bitiyor, eve dönüyorduk. Oysa TAD olan projelerde işimiz yeni başlıyordu. Ne yazık ki testler başlayınca bunun böyle olmadığını gördük. NEBB’in standart test formları her bir cihaz için ayrı bir form gerektiriyordu. Bu formlarda ilişkili fiziksel büyüklüğün tasarım değeri ve test için bırakılan çıkışlardan ölçülen gerçek değeri kaydediliyordu, işin zorluğu bundan sonra başlıyordu. Ölçülen fiziksel değer, bina otomasyon sistemi ekranındaki değerle belli bir tolerans dahilinde uyuşmaz ise, biz bina otomasyon sistemindeki dönüşüm parametrelerini ölçülen gerçek değerleri yakalayacak şekilde düzeltiyorduk. Tam düzeldi darken, bu kez o fiziksel büyüklük kısmi yüklerde saçma değerler gösterebiliyordu. Bizim tüm sensör ve analog çıkışlardaki ölçüm ayarlarımızı, TAD ekibinin ölçtüklerine göre düzeltmemiz oldukça ciddi zaman almaya başlamıştı.

Aslında mal sahibinin yerel mühendisi ve TAD ekibinin yerel mühendisi arasında da ciddi sorunlar çıkıyordu. Örneğin VAV kutusu debi ölçümlerinde TAD ekibinin adamı çıkıp gerçek değeri okuyordu. Tam iş bitti darken, mal sahibinin mühendisi “Bir de ben bakayım.” diyordu. Bu kez farklı bir değer okunuyordu. En sonunda ikisinin birden çıkmasını sağlayan bir yöntem geliştirerek, tartışmaların neden olduğu zaman kayıplarının önüne geçilmeye çalışıldı, işimizin en zor testleri ise 15W denilen dokümanda detaylı şekilde tanımlanmıştı. Her bir çizaz için hafta sonu da dahil olmak üzere, en az 5 gün sıcaklık, nem, vana açıklığı, fan devri gibi pekçok fiziksel değer sağlıklı ölçüm için gereken minimum örnekleme aralığına dikkat edilerek kaydedilecekti. Bu değer saatte bir örneklemeden daha büyük olamayacaktı. Testler sırasında akım ve gerilim sensörlerinden okunan bilgilerin kayıtlarını görüyorsunuz. Bina otomasyon sistemi bir güç yönetim sisteminin ölçebileceği aralıklarda değerleri ölçmüş ve kaydetmiş. En zor olan ise, değişken debili kutu (VAV) testleriydi. Üç gün boyunca diğerleri gibi normal kayıt yapılırken, son iki gün en az günde 8 saat olmak üzere, her bir değer iki dakikada bir örneklenerek kaydedilecekti. Diğer tüm cihazları bıraksak, sadece 270 VAV kutusunun kaydı 54 gün sürecekti. Diğer cihazların kaydıyla birlikte, hiçbir terslik çıkmaz ise 120 iş günü gerektiriyordu. Böyle bir süre hiç düşünmemiştik. Yurt dışına sorduğumuzda ise en akıllıca şeyin dokuz adet yazılım almak olduğunu öğrendik Yanı böylece süre 12 iş gününe inebilecekti.1. Temsilcisi olduğumuz firma çok iyi kazanırken, biz aldığımızın iki üç katını yeni yazılıma ve donanıma yatıracaktık. Rakiplerimizin neden çok yüksek fiyat verip işi kaybettiklerini anlamıştık. Bu arada İstanbul’dan sürekli aranıp, “N’oluyor, iki hafta diye gitmiştiniz, hala niye oradasınız?” gibi sorulara cevap vermek zorunda kalıyor, ama gerçekleri açıklayamıyorduk. Nasıl yapacağımızı düşünürken, radikal bir çözüm kendiliğinden çıktı. internet’ten indirdiğimiz bedava bir C Compiler (LCC) imdadımıza yetişti.

Belli zaman aralıklarında değerler kaydediliyor, very tabanının kapasitesi dolunca, metin dosyası olarak diske saklıyor, sonra bunu SQLite ile bir veri tabanına kaydediyorduk.

Yazılımı geliştirmemiz bir hata, hatalarını düzeltmemiz de bir hafta zaman aldı. Geliştirdiğimiz yazılım, sadece beş gün kayıt isteyen mal sahibine, yedişer günlük çok detaylı kayıtlar oluşturmuştu. Bu grafikleri PDF dosyalara saklayıp, istedikleri gibi mal sahibinin Amerika’daki merkezine, oradaki uzmanlarına gönderdik. Artık bu iş bitmişti.

Bitmediğini birkaç gün sonra öğrendik. Gönderdiğmiz grafikleri inceleyen merkezdeki mühendisler, 15 civarında hatalı çalışma belirlemişlerdi. Bir hata kadar daha uğraşıp, yeniden bir rapor ürettik. Bu kez gönderdiğimizde hiç bir hata bulamamışlardı. Gittikten 1.5 ay sonra, işlerimi tamamlayıp, Türkiye’ye ekiple birlikte dönme hakkını elde etmiştim. Amerikalı dostlarımız bu başarımızdan sonra bize değişik hediyeler, verip teşekkür ettiler. Dediklerine göre bir ara neredeyse umutlarını kaybedeceklermiş.

Yaklaşık on beş yıldır, bu proje hemen hemen hiç müdahale yapılmadan, hatasız bir şekilde, en enerji etkin performansla çalışmaya devam etmektedir. Bunca yıl içinde yazılım ve donanım sadece bir kez güncellenmiştir.

Yıllar önce yurt dışında adını ilk kez duyduğumda çok mutlu olmadığım TAD (Test-Ayar-Dengeleme) süreci, şimdi Türkiye’de de ISKAV (Isıtma Soğutma Klima Araştırma ve Eğitim Vakfı) eliyle uygulamaya sokuluyor. ISKAV sertifikalı firmalar aracılığıyla binalarımızın iklimlendirme sisteminin tasarım değerlerine uygun çalıştığından ve kalitesinden emin olabileceğiz. TAD (Test, Ayar ve Dengeleme) artık Türkiye’de uygulanacağını bilmek ise şimdi çok mutluluk verici geliyor. ISKAV’ı bu çalışmalarında desteklemek gerek.