Işın Tipi Duman Dedektörleri

Ezgi Erdoğdu

Işın Tipi (Beam)  dedektörler; endüstriyel depo, üretim alanları, fabrikalar, enerji üretim tesisleri, fuar ve sergi alanları, konferans salonları, alışveriş merkezlerindeki atriyum ve yiyecek/içecek  alanları, spor salonları, hava limanları, uçak hangarları, müze ve tarihi yapılar  vb.   alanlarda  dumanın algılanmadan önce geniş bir alana yayıldığı yüksek tavanlı ve geniş mekanlarda kullanılmak üzere tasarlanmış duman algılama sistemidir.





Çalışma Prensibi

• Işın tipi duman dedektörü, alıcı ve vericiden oluşmaktadır. Çalışma prensibi olarak, vericiden çıkan kızılötesi ışığın engellenmesi prensibine dayanmaktadır.


• Alıcı, sistemin kurulum aşamasında üzerine düşen ışık miktarını referans almaktadır. Çalışma durumunda alıcı, ışık miktarındaki azalmayı sürekli referans değerle karşılaştırarak ışığın engellenme yüzdesini bulur.


• Vericiden çıkan kızılötesi ışın normalde hiçbir engele takılmadan alıcı üzerine düşer. Yangın esnasında çıkan dumanın, alıcı üzerine düşen ışın miktarını azaltması sonucunda dedektör yangın alarmı verir.


• Alarm eşiği üreticiye göre değişmekle birlikte 12%, 25%, 35%, and 50% gibi farklı alarm seviyelerinde hassasiyet ayarı yapılabilmektedir.


• Alıcı ile verici arasındaki mesafe üretici sınırlarına göre değişiklik göstermektedir. (Genel olarak 5-100 m)

EN 54-14 tarafından izin verilen maksimum uygulama tavan yüksekliği 25 m’dir.

Hacimsel Görüntüleme Metodu ile çalışan ışın tipi duman dedektörler, standart ışın tipi duman dedektörden farklı olarak IR’nin yanı sıra UV ışınını da kullanır.















Emitter (verici) UV/IR ışık veren bir LED.

Imager (alıcı) Lens ile ışığı üzerinde toplayan bir CMOS devresi.







UV/IR Çalışma Prensibi:

• UV ışını hem büyük hem küçük partiküllerden etkilenir.


• IR ışını genellikle büyük partiküllerden etkilenir.


• Alıcıya ulaşan UV ışını miktarı IR’ye oranla daha fazla azalıyorsa ortamda küçük partikül (muhtemelen duman) vardır. Alarm oluşur.


• Alıcıya ulaşan hem UV ışını hem de IR ışını miktarı azalıyorsa ortamda büyük partikül (muhtemelen toz) vardır. Hata oluşur.


• Alıcıya hem UV hem de IR ışını ulaşmazsa hata oluşur. (Vinç vb. cisimlerin girmesi durumu ya da verici arızası)

Açık alanlarda  ve yüksek tavanlı alanlarda yangının duman etkisi noktasal dedektörler ile algılanabilir.(11 m ye kadar.) Bu mekanlarda çok sayıda dedektör için kablo tesisatının yapılmasının zorluğu, cihazlarının montaj zorluğu ve sonrasında test, temizlik ve bakım ile ilgili işletme sorunları ortaya çıkabilmektedir. Birçok noktasal dedektör ile yapılacak algılama yerine, ışın tipi tek bir dedektör ile koruma yapılabilmektedir.