Güç Kalitesi ve Kompanzasyon Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar

Yazı Dizisi -3

Uğur Yaşa

Güç kalitesi ve kompanzasyon hakkındaki yazı serimizin üçüncü bölümü ile devam ediyoruz.

Reaktörsüz kompanzasyon sisteminde anahtarlama yapacak blok kontaktörü bir boy büyük seçersek kontaktör arızası yaşanmaz.

Yanlış..!

Reaktörsüz kompanzasyon sistemi içerisindeki kompanzasyon kontaktörünün görevi, kondansatörün ilk devreye girdiği andaki şebekeden çekilecek (yaklaşık 100 x In) darbe akımını (inrush current) sınırlamak ve kondansatörü korumaktır. Blok kontaktörü bir boy büyük seçmek, sadece kontak akımını bir miktar güçlendireceği için nominal akım taşıma seviyesini artırır. Ancak 100 x In seviyelerine gelen darbe akımını sınırlamaya yetmez.

Kompanzasyon kontaktörü, ön-dirençli bir yapıya sahiptir. Kapama esnasında, ilk olarak PA kontağı kapanır ve kondansatör akımı R direnci üzerinden kondansatöre akar, R direnci sayesinde kondansatöre ilk anda akacak darbe akımı sınırlanır. Daha sonra PP kontağı da kapatır ve PA kontağı by-pass durumuna geçer, kondansatör ana kontak üzerinden kararlı haldeki kondansatörü beslemeye devam eder.

Reaktörlü kompanzasyon sistemlerinde ise, kondansatöre seri bağlı bobinin iç direnci sebebiyle, darbe akımı doğal olarak sınırlanır ve kompanzasyon kontaktörü kullanmaya gerek kalmaz

Trafo sabit kompanzasyonu kademesi kompanzasyon sistemi ile aynı noktadan beslenir. Kompanzasyon panosu içine koyulur.

Yanlış..!

Kompanzasyon ile ilgili yönetmelik, trafo sabit kompanzasyon kademesinin ana şalterin önüne ya da arkasına yerleştirilebileceğini söyler. Ancak, trafo sekonderinde bulunan ana şalterin altındaki bacağına (yük tarafına) bağlanan sabit kademe, tesisi cezai durumlarla karşı karşıya bırakabilir.

Münferit trafoya sahip enerji kullanıcılarının elektrik sayaçları, genellikle trafonun OG tarafında bulunur. Dağıtım transformatörünün ise yapısı nedeniyle bir endüktif reaktif kaybı vardır ve bu kayıp sayaç tarafından okunur. Bu kaybı kompanze edebilmek adına trafo sabit kompanzasyon kademesi konur. Eğer sabit kademe trafo sekonderinde bulunan ana besleme şalterinin alt bacağına (yük tarafına) bağlanırsa, herhangi bir sebeple uzun süre ana besleme şalteri açık bırakıldığında (bayram tatili, işletme bakım zamanı vs.) trafo sabit kondansatörü devrede olmayacağı için sayaç tarafından sadece trafonun endüktif reaktif kaybı yazılır ve sistem cezai durumla karşı karşıya kalabilir. Bu sebeple trafo sabit kademesi ana besleme şalterinin üst bacağına (şebeke tarafına) bağlanır ve böylece ana şalterin konumundan bağımsız olarak sürekli olarak devrede kalır ve trafo kaybını kompanze ederek sistemin cezaya girmesini engeller.

Bundan sonraki yazımıza “Kompanzasyon ve Güç Kalitesi Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar  YazıDizisi-4 ” ile devam edeceğiz.