Enerji Kalitesi ve TS EN 50160 Standardı Yazı Dizisi -2
Enerji Kalitesi ve TS EN 50160 Standardı
Yazı Dizisi -2
Bihter Ünlüsoy
TS EN 50160 (Aralık 2011) Standardı ve Ülkemizdeki Uygulamaları
Bu standart, CENELEC tarafından kabul edilen EN 50160 (2010) standardı esas alınarak TSE tarafından hazırlanmış, 13 Aralık 2011 tarihinde yayınlanma kararı alınarak yürürlüğe girmiştir.
Standart Alçak gerilim, orta gerilim ve yüksek gerilim besleme karakteristiklerini, Gerilim olaylarını ve değişimlerini tariflemektedir.
Standardın amacı besleme gerilim karakteristiklerini; frekans, büyüklük, dalga biçimi, hat gerilimlerinin simetrisi açısından tarif etmek ve açıklamaktır. Standartta tariflenen ölçme yöntemleri EN 61000-4-30 standardında açıklanmıştır.
AG Besleme Karakteristikleri
AG de 4 telli 3 fazlı sistemler için faz-nötr arası ve 3 telli 3 fazlı sistemler için faz-faz arası standart anma gerilimi 230V AC dir.
Frekans :
Besleme geriliminin anma frekansı 50Hz olmalıdır. Normal çalışma şartları altında 10 s boyunca ölçülen temel frekansın ortalama değeri aşağıdaki aralıklar içerisinde olabilir;
Enterkonnekte sisteme senkron bağlantılı sistemler için:
50 Hz ± % 1 (49,5 Hz….50,5 Hz) bir yılın % 99,5’i boyunca,
50 Hz + % 4 / - % 6 (47 Hz….52 Hz) her zaman (% 100)
Enterkonnekte sisteme senkron bağlantılı olmayan sistemler için ;
50 Hz ± % 2 (49 Hz….51 Hz) bir haftanın % 95’i boyunca,
50 Hz ± % 15 (42,5 Hz….57,5 Hz) her zaman (% 100)
Besleme Gerilimi :
Kesintili periyotlar dışında, normal çalışma şartları altında, besleme gerilimi değişimlerinin anma gerilimi Un’nin ± % 10’unu aşmaması esastır.
İletim sistemleriyle enterkonnekte olmayan şebekelerdeki elektrik beslemelerinde veya özel uzak şebeke kullanıcıları için gerilim değişimlerinin, Un’nin + % 10 / - % 15’ini aşmaması esastır. Şebeke kullanıcıları bu şartlar hakkında bilgilendirilmelidir.
Hızlı Gerilim Değişimleri :
Besleme gerilimindeki hızlı gerilim değişimleri esas olarak, şebeke kullanıcılarının tesislerindeki yük değişimlerinden, sistemdeki anahtarlamadan veya arızalardan kaynaklanır.
Bir değişim esnasında gerilimin değeri, gerilim çökmesi ve/veya gerilim yükselmesi eşik seviyesiyle kesişirse, olay bir hızlı gerilim değişiminden ziyade bir gerilim çökmesi ve/veya yükselmesi olarak sınıflandırılır.
Normal çalışma şartları altında, bir haftalık her bir periyot boyunca gerilim dalgalanmasından kaynaklanan uzun süreli kırpışma şiddeti Plt, bu zamanın % 95’i için 1’e eşit veya daha az olmalıdır.
Besleme Gerilimi Dengesizliği :
Normal çalışma şartları altında, bir haftalık her bir periyot boyunca besleme geriliminin negatif faz sıralı bileşeninin (temel) 10 dakikalık ortalama etkin değerlerinin % 95’i, pozitif faz sıralı bileşeninin (temel) % 0 ila %2 aralığında olmalıdır.
Besleme Gerilimi Çökmeleri/Yükselmeleri
Gerilim çökmeleri tipik olarak genel şebekede veya şebeke kullanıcılarının tesislerinde meydana gelen arızalardan kaynaklanır.
Gerilim yükselmeleri tipik olarak anahtarlama manevralarından ve yük bağlantılarının kesilmesinden kaynaklanır.
Her iki olay önceden tahmin edilemez ve büyük ölçüde tesadüfîdir. Yıllık sayı, besleme sistemi tipine ve gözlem noktasına bağlı olarak büyük ölçüde değişir.
Gerilim Harmoniği :
Normal çalışma şartları altında bir haftalık her bir periyot boyunca her bir münferit harmonik gerilimin 10min’lik ortalama etkin değerlerinin % 95'i aşağıdaki çizelge de verilen değerlere eşit veya daha az olmalıdır.
Rezonanslar münferit bir harmonik için daha yüksek gerilimlere neden olabilir.
Ayrıca besleme geriliminin THD'si (40. dereceye kadar olan bütün harmonikler dâhil) % 8'e eşit veya daha az olmalıdır.
Ara Gerilim Harmonikleri :
Frekans dönüştürücüler ve buna benzer kontrol donanımının gelişmesi nedeniyle ara harmoniklerin seviyesi artmaktadır.
Bazı durumlarda düşük seviyelerde bile ara harmonikler, dalgacık kontrol sistemlerinde kırpışmaya veya girişime neden olur.
Besleme Gerilimi Kesintileri :
Kesintiler yapıları gereği tahmin edilemezler ve yer ve zamana göre değişkendir. Şimdilik, şebekelerin tümünü kapsayan temsili istatistiksel kesinti sıklığı ölçme sonuçlarını tam olarak vermek mümkün değildir.
Besleme Gerilimi Çökmeleri/Yükselmeleri:
Gerilim çökmeleri tipik olarak genel şebekede veya şebeke kullanıcılarının tesislerinde meydana gelen arızalardan kaynaklanır.
Gerilim yükselmeleri tipik olarak anahtarlama manevralarından ve yük bağlantılarının kesilmesinden kaynaklanır.
Her iki olay önceden tahmin edilemez ve büyük ölçüde tesadüfîdir. Yıllık sayı, besleme sistemi tipine ve gözlem noktasına bağlı olarak büyük ölçüde değişir.
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!