CPR-Yapı Malzemeleri Yönetmeliği
Yazı Dizisi-4
EN 50575’e göre kablolarda CE işaretlemesinin esasları nelerdir?

Tamer Yavuztürk

CPR – Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’nin kablo sektöründeki uzantısı olan ve “güç, kontrol ve iletişim” kablolarındaki uygulamaları düzenleyen “EN 50575 standardının yayınlanması ile birlikte, bina ve altyapı dâhil olmak üzere, herhangi bir yapıda kullanılan “güç, kontrol ve iletişim” kablolarının yangına tepki performansı gereklilikleri ve bu gerekliliklerle ilgili testler ve uygunluk değerlendirmeleri ile ilgili kriterler netlik kazanmış oldu. Bununla birlikte yapılarda kullanılan kabloların yangına karşı performans beyanları ve CE işaretlemesi yapılması (1 yıllık geçiş süresinden sonra) zorunlu hale geldi.

Bugüne kadar sadece Low Voltage Directive (LVD) – Alçak Gerilim Direktifi altında yapılan ve imalatçının kendi beyanına göre yapılması yeterli olan CE deklarasyonu ve işaretlemesinin CPR altında yapılmasına olanak sağlayan EN 50575 standardı birçok yeniliği de beraberinde getiriyor:

• Öncelikle artık sadece imalatçının beyanı yerine, onaylanmış üçüncü partilerin de işin içine girdiği, daha esaslı bir sisteme göre performans beyanı hazırlanması gerekiyor.

• Alçak Gerilim Direktifi’ne uyan AC 1000V veya DC 1500V’a kadar gerilim seviyesi olan tüm elektrikli cihazlar Avrupa’da üretilebiliyor, satılabiliyor veya dağıtılabiliyordu , EN 50575 standardında ise kablolar için herhangi bir gerilim seviyesi belirtilmiyor.

• Alçak Gerilim Direktifi altında yıllardır yapılan, ancak tam olarak ne anlama geldiği, hangi şartları sağlaması gerektiği, Avrupa’da üretilecek, ithal edilecek veya dağıtımı yapılacak ürünlerde hangi şartların aranması gerektiği tam olarak belirli olmayan bir işaretleme yerine,
şimdi CPR altında yapılacak olan CE işaretlemesi ise, farklı ülkelerin farklı yorumlamalarına engel olan, gereklilikleri net ve açık olarak belirten bir standarda göre işaretleme yapılacak.

• CPR altında yapılacak olan CE işaretlemesi ile, kabloların yangına tepki performansları (yakın gelecekte yangına dayanım performanslarının da dâhil olması bekleniyor) belirlenirken, yangın anında alev ve dumanın üretiminin ve diğer yapılara yayılımının sınırlandırılması da amaçlamaktadır. Dolayısı ile kalite bilinci ve yangın güvenliği konusunda çok kuvvetli adımlar atılmış oluyor.

• Bütün Avrupa Birliği ülkeleri ve Avrupa Birliği ülkelerine ihracat yapmak isteyen ülkeler için ortak bir teknik dil oluşturularak, yapı malzemeleri hakkında güvenilir bir bilgi kaynağı yaratılmış oluyor.

• Standartlara uymayan ve düşük kaliteli ürünlerin bu pazarlara girişi için ciddi yasal engel ve yaptırımlar getiriliyor. Bu sayede hem gün geçtikçe sayıları giderek artan yangınlarda güvenliği sağlamak ve oluşabilecek risk ve kayıpları en aza indirgemek adına adımlar atılmış
oluyor , hem de haksız rekabetin önüne geçilmiş oluyor.

Ürün etiketlerine yapılacak olan CE işaretlemesinde, sadece CE işaretinin koyulması dışında birçok farklı parametreye göre belirlenen farklı bilgilerin neler olduğu, hangi formatta ve nasıl ürünün etiketine yerleştirileceği EN 50575 standardında açık ve net olarak belirtilmiştir.

CE işareti ile birlikte ürün etiketinde belirtilmesi gereken performans sınıfları aşağıdaki kriterlere göre belirlenmektedir:

1. Euroclasses (Avrupa Sınıfları) : Standartta bulunan yangına tepki performansı sınıfları (A, B1, B2, C, D, E ve F) ve hangi performans sınıfının hangi test yöntemi ve temel sınıflandırma kriteri kullanılarak belirlendiği aşağıdaki tabloda verilmiştir:

















2. Bu kriterlere ek olarak, kabloların yangın anında duman üretimi, asitlik ve alev damlaması kriterlerine göre test metotları ve sınıflandırılması da standartta belirtilmiştir.

3. Performansın Değişmezliğinin Değerlendirilmesi ve Doğrulanması (AVCP) sistemine göre kablolar, Sistem 1+, Sistem 3 ve Sistem 4 olarak üç ayrı sınıfa ayrılmıştır.

Performansın Değişmezliğinin Değerlendirilmesi ve Doğrulanması (AVCP) Sistemine göre kablolar aşağıdaki şekilde sınıflandırılırlar:

Sistem 1+ kabloları: Aca, B1ca, B2ca ve Cca sınıflarına dâhil olan kablolardır. Bu kabloların fabrika üretim kontrolleri (FPC) ve numune testleri üretici firma tarafından yapılır, ancak yangına tepki performansı ışığında ilk tip testinin yapılması, bu teste göre ürün tipinin belirlenmesi, üretim yerinin ve ilk FPC’nin denetlenmesi, FPC’nin sürekli gözetimi ve değerlendirilmesi ve ürünün pazara sunulmasından önce numune alınması ve numune üzerindeki denetleme testleri onaylanmış ürün sertifikalandırma kuruluşu tarafından yapılır.

Sistem 3 kabloları: Dca ve Eca sınıflarına dâhil olan kablolardır. Bu kabloların fabrika üretim kontrolleri (FPC) üretici firma tarafından yapılır, ancak yangına tepki performansı ışığında numune alınması, ilk tip testinin yapılması ve bu teste göre ürün tipinin belirlenmesi onaylanmış test laboratuvarı tarafından yapılır.

Sistem 4 kabloları: Fca sınıflarına dâhil olan kablolardır. Bu kabloların fabrika üretim kontrolleri (FPC), ilk tip testinin yapılması ve bu teste göre ürün tipinin belirlenmesi üretici firma tarafından yapılır.

Tüm bu kontroller ışığında, kablonun etiketine aşağıda bir örneği görülen CE işareti ve ek bilgileri iliştirilir:





CE işaretlemesi ile ilgili olarak aşağıdaki kritik noktalar mutlaka göz önüne alınmalıdır:

1. CE işareti, o ürünün mevzuata uygun olduğunu gösterir ve o ürünün Avrupa pazarında serbestçe dolaşabilmesi için bir pasaport görevi görür.

2. Her ne kadar Alçak Gerilim Direktifi (LVD) altında halen yapılan CE işaretlemesi, üreticinin sadece kendi beyanı esas alınarak yapılsa da, CPR altındaki CE işaretlemesinde üçüncü partilerin işin içine girdiği, daha esaslı bir sistem söz konusudur.

3. CE işareti 1 Temmuz 2016 tarihinden itibaren kullanılmaya başlayacak ve bir yıllık geçiş aşamasından sonra 1 Temmuz 2017 tarihinde zorunlu hale gelecektir.

4. LVD ve CPR için ayrı ayrı CE işareti koyulmaz, sadece bir adet CE işareti konulması yeterlidir.

5. CE işareti kolayca görülebilir, okunabilir ve silinmeyecek şekilde kangal veya makara üzerindeki ürün etiketlerine iliştirilmiş olmalıdır.

6. CE işaretlemesi her üretici tarafından, standartta belirtilen formata ve içeriğe uygun olarak hazırlanmalı ve kangal veya makara üzerindeki ürün etiketlerine iliştirilmelidir.

7. CE işaretinin dili hakkında bir sınırlama yoktur, etiket dili tamamen bir ticari seçimdir.

8. Ürün için bir performans beyanı (DoP) hazırlanmadan CE işareti ürüne veya etiketine iliştirilemez.

CE işaretinin ürün etiketine iliştirilmesi için zorunlu olan Performans Beyanı (DoP)’nın hazırlanması ile ilgili kritik noktalar ve gereklilikler EN 50575 standardında açık ve
net olarak tanımlanmıştır.

Bir sonraki bölümde “EN 50575’e göre kablolarda Performans Beyanının esasları” hakkında bilgiler vereceğiz.