CPR – Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (305/2011/AB)

ve

Kablolar 

Yazı Dizisi-1

Cezmi Gençel

 Avrupa Birliği içerisinde malların serbest dolaşımı ile ilgili pek çok düzenleme yapılmıştır. Gümrük birliğinin ardından teknik mevzuata uyum çerçevesinde direktiflerin bir kısmı ülkemizde de uygulanmaya başlamıştır. Bunlardan en önemlilerinden birisi “Yapı malzemeleri direktifi CPD” dir.

21 Aralık 1988’de yayınlanan(CPD) Yapı Malzemeleri Direktifi 4 Nisan 2011’de yerini Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’ne(CPR) bırakmıştır ve 1 Temmuz 2013 tarihinde bu yönetmelik Avrupa Birliği ülkelerinde kanun halinde uygulamaya geçmiştir. Bu uygulamanın amacı;tüm yapı işlerinde can ve mal kayıplarını azaltmak üzere kalite bilincini artırmak, haksız rekabeti önlemek ve düşük kaliteli malların Avrupa Birliği ülkelerinde dolaşımını engellemektir.

  Kablo sektörü için CPR, bina ve altyapı dahil olmak üzere, herhangi bir yapıda bulunan sabit tesisatlarda kullanılan güç, kontrol ve iletişim kablolarının yangına tepki ve yangına dayanım performansı ile beraber tehlikeli madde açığa çıkması gerekliliklerini içerir. Bununla birlikte, yapılarda kullanılan kabloların yangına karşı performans beyanlarını ve CE işaretlemesini zorunlu kılar.

Kablolar için daha önce Avrupa Birliği’nde dolaşım için sadece LVD’ye(low voltage directive) göre CE bildirgesi gerekirken ve bu direktif için üreticinin beyanı kabul edilirken, CPR sonrasında malzemelere CE işareti iliştirilebilmesi için yangın performans beyanı(DoP) da gerekli hale gelmiştir.

Buna göre üretici, yangına tepki performans beyanlarını ilgili standarda uygun şekilde düzenler ve elektronik ve/veya yazılı ortamda saklar. Üretilen tüm ürün partilerinde aynı performansın sağlanmasını sağlar ve ilgili performans bildirimlerini ürünün üzerinde ve/veya ambalajında gösterimini sağlar.

Kablolar için EN 50575’in 1 Temmuz 2015 tarihinde yayınlanması ve 1 Temmuz 2016 dan itibaren CE işaretlemesinin uygulamaya geçmesi, 1 Temmuz 2017 den itibaren de zorunlu olmak üzere Avrupa birliği ülkelerinde kablo satışı veya dağıtımını yapacak firmalar üreticilerden ürüne ait performans beyanı (DoP) düzenlemesini ve ürün üzerine CE işaretlemesi yapılmasını yasal olarak talep edebilecektir.

CPR Yönetmeliği kablolar açısından 2006 yılında yürürlüğe giren Alçak Gerilim Direktifi (LVD) ne göre daha kapsamlıdır.

Kablolardan CPR ın temel gereklerinden olan

1)Yangın durumunda emniyet gerekliliğine destek olan

a)Yangına tepki performansı (EN 50575,EN 13501-6)

b)Yangına dayanım performansı(P ve PH sınıflandırması)

2)Hijyen, sağlık ve çevre gerekliliğine destek olan

a)Tehlikeli madde açığa çıkması

Gibi üç önemli performans beklenmektedir.

Not: Yangına dayanım sınıflandırmasında PH sınıflandırması EN 50200 standardıyla yapılmış.  P sınıflandırması için henüz proje aşamasında olan PrEN 50577 standardı inceleme safhasındadır.

2015 yılı Temmuz Ayı’nda CPR’ın kontrol, iletişim ve güç kablolarının yangına tepki performans kriterlerini ve bu kriterlerin test yöntemlerini belirleyen EN 50575 standardı yayınlanmıştır. Bu standart, kablo bazında bir performans sınırlandırmasına gitmeksizin performans sınıflarını ve bu performans sınıflarına ait yeterlik kriterlerini düzenler. EN 50575 standardı aşağıdaki Test standartlarına atıf yapar.

EN 13501-6:Yapı malzemeleri ve bina elemanlarının yangın sınıflandırması-Bölüm 6:Elektrik kabloları üzerinde yapılan yangına tepki testlerinden gelen verileri kullanarak sınıflandırma.

EN ISO 1716:Yapı ürünlerinin yangına tepki deneyleri-Yanma ısısının tayini(kalorifik değer)        

EN 50399:Yangın şartlarında kablolar için ortak deney yöntemleri-Alev yayılma deneyi esnasında kablolarda açığa çıkan ısının ve oluşan dumanın ölçülmesi-Deney donanımı, işlemler, sonuçlar.

EN 60332-1:Kablolar-Yangın şartları altında elektrik ve fiber optik kablolardaki deneyler.

EN 60754-2:Kablolar-Yangın şartlarında ortak deney metodları-Kablolardan açığa çıkan gazlara uygulanan testler.

EN 61034-2:Belirtilen şartlarda yanan kabloların duman yoğunluğunun ölçülmesi-Bölüm-2

Deney yöntemi ve kurallar.

Yangına karşı tepki sınıflandırması Test yöntemleri(EN 50575)                                                                                                                                                     































 

Bu tabloyu kısaca özetler ve genel kullanım şekline göre değerlendirirsek:

• A_ca sınıfı kabloların yanma sonucu oluşacak ısıya göre sınırlandırıldığı


• B1_ca, B2_ca, C_ca ve D_ca sınıflarının yangın risklerini azaltan tipte kabloların çeşitli sınıfları olduğu (ısı yayılımı, alev yayılım hızı, duman yoğunluğu, yanma esnasında damlama özelliği ve korozif gaz oluşumu bakımından)


• F_ca sınıfı kablolarda herhangi bir yangın performansı aranmadığı sonucuna varırız.

A_ca sınıfı

EN ISO 1716 standardına göre kablodaki metaller haricinde yanma sonucunda PCS ≤ 2 MJ/kg olmalıdır.

B1_ca sınıfı

1. EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.


2. EN 50399 standardına göre 30 kW alev kaynağında:

FS ≤ 1,75 m

THR_1200S ≤ 10 MJ                       olmalıdır.

Peak HRR ≤ 20 kW

FIGRA ≤ 120 Ws^-1

B2_ca sınıfı

1. EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.


2. EN 50399 standardına göre 20,5 kW alev kaynağında:

FS ≤ 1,5 m

THR_1200S ≤ 15 MJ                       olmalıdır.

Peak HRR ≤ 50 kW

FIGRA ≤ 150 Ws^-1

C_ca sınıfı

1. EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.


2. EN 50399 standardına göre 20,5 kW alev kaynağında

FS ≤ 2 m

THR_1200S ≤ 30 MJ                       olmalıdır.

Peak HRR ≤ 60 kW

FIGRA ≤ 300 Ws^-1

D_ca sınıfı

1. EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.


2. EN 50399 standardına göre 20,5 kW alev kaynağında:

THR_1200S ≤ 70 MJ

Peak HRR ≤ 400 kW                 olmalıdır.

FIGRA ≤ 300 Ws^-1

E_ca sınıfı

EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.

F_ca sınıfı

Herhangi bir yangın performans değeri olmayan ya da EN 60332-1-2 standardı alev yayılımı testini geçmeyen kablolar.

Bundan sonraki yazımızda "Yangına karşı tepki sınıflandırması Test yöntemleri sonucunda EN 13501-6 Standardına göre tepki sınıflandırması belirlenen kablolar için EN 50575 e göre üreticilerin DoP (performans beyanı)yayınlayabilmesi ve ürünlerine CE işareti iliştirebilmesi için izlemeleri gereken prosedürler "  anlatılacaktır.