Alçak Gerilim Elektrik Tesisatlarında Güvenlik ve Risk

Yazı Dizisi-2

Alferd Mörx

Tercüme: Pınar Bilge

2. Sistemin korunması ve dolaylı hasarlar

Kuruluma özgü dolaylı hasarlar Hasar Kesintisi Fonksiyonu yardımıyla tespit edilebilir. Örneğin alçak gerilim pano sisteminin ve hasarlı sistem parçalarının yenilenmesi maliyetleri de, doğal olarak her zaman eklenmelidir.

2.1 Hasar Kesintisi Fonksiyonu

Birkaç yayında Müşteri Hasar Fonksiyonu3 olarak da adlandırılan Hasar Kesintisi Fonksiyonu2(S), bir elektrik tesisatında, tesisat arızası esnasında (veya kısıtlı çalışma esnasında) oluşan hasar ile
kesinti süresi arasındaki fonksiyonel bağlantı olarak tanımlanabilir. Kesinti süresinde belirli bir değer aşıldığında üretim alanında hasar meydana gelirse, bu fonksiyon kesinti noktalarını gösterebilir. İyibir örnek olarak proses kesintisi sonrasında artık işlenemeyen ve atılması gereken preparatlar (ör. yiyecek) gösterilebilir.

Şekil 2-1 Hasar Kesintisi Fonksiyonlarının olası eğrileri (S1, S2); M… para birimi(4)  cinsinden hasar (veya dolaylı hasarlar), t u...güç beslemesinin kesinti süresi, örn. saat cinsinden

2.2 Sisteme özel Hasar Kesintisi Fonksiyonunun Tespiti

2.2 Sisteme özel Hasar Kesintisi Fonksiyonunun Tespiti Elektrik arızası nedeniyle meydana gelen dolaylı hasarlar, tesisatların kullanımlarındaki büyük farklılıklar nedeniyle yeterli doğruluk derecesinde sadece sisteme özel olarak tespit edilir.

Buna ilave olarak, Hasar Kesintisi Fonksiyonuyla ifade edilen dolaylı hasarların bilinmesi, gerekli yedek güç dağıtım sistemlerinin mümkün olup olmadığının görülmesinde de önemlidir. Ayrıca pek çok durumda, pano sistemlerinde bu yedek güç dağıtım sistemleri ve üzerlerine monte edilmiş şalt ekipmanları genel kabul görmüş teknik standartlarda da belirtilen minimum şartlardan çok daha yüksek şartları karşılamalıdır.

Aşağı yukarı benzer kaynak kesintilerinin Hasar Kesintisi Fonksiyonlarından, belli bir sisteme özel Hasar Kesintisi Fonksiyonlarının tespit edilmesi için bugün ayrıntılı hesaplama kavramları mevcuttur ([5]’e ve orada alıntılanan literatüre bakın). Halihazırda Şekil 1-2’de verilen eksik özete dayanarak dolaylı hasarlar, her şirkete özel verilere dayanarak belirli bir elektrik sistemi için hesaplanabilir ve sistemin kurulumunda alınacak her ilave yapıcı önlemin maliyetleriyle karşılaştırılabilir.

Bunun için, ilgili şirketin işletim maliyeti muhasebesinde bulunan veriler, dolaylı hasarların maliyet türüne göre tek tek ayrılmalı, toplamları bulunmalı ve kesinti süresinin fonksiyonu olarak temsil edilmelidir (Tablo 2-1). İlgili Hasar Kesintisi Fonksiyonunun grafik gösterimi Tablo 2-2'de bulunmaktadır.

1 Örneğin IEC/EN 61439 gibi alçak gerilim pano sistemleri yönelik; uluslararası kabul görmüş teknik standartlar (IEC), genel olarak tüm Avrupa ülkelerinde kabul görmüş standartlar (EN), ulusal bazda kabul görmüş teknik standartlar (OVE, VDE, …).

2 Hasar Kesintisi Fonksiyonu 3 Bu adlandırma genel dağıtım şebekelerinin kesintisi durumunda müşteriye özgü hasarın değerlendirilmesine yönelik içeriklere sahip yayınlarda ve hesaplama yöntemlerinde özellikle görülmektedir.

4 Para birimi (G): Para birimleri belirli bir para miktarı ile tanımlanmaktadır; ülkelerin para birimlerine para birimi denilmekle beraber, burada bahsedilen para birimiyle bir ülkenin para birimi kastedilmez.

Para  birimleri genellikle “G” ile gösterilir. Bir para biriminin belirli bir gösterimiyle kıyaslandığında (ör. Euro, Dolar), buradaki para birimi, sık sık kullanılan ödeme aracının soyut bir biçimidir.

5 Ayrıca normal çalışmadaki genel güç beslemesi için kullanılanlardan bağımsız olarak planlanan ve uygulanan yedek güç dağıtım sistemleri için Hasar Kesintisi Fonksiyonu, teknik olarak gerçekte olan değerler temel alınarak tespit edilir.

Tablo 2-1 Gıda endüstrisindeki bir üretim/dolum tesisinin ana dağıtımında bulunan alçak gerilim pano sisteminin arızalanması durumunda, dolaylı hasarların,
M, kesinti süresinin fonksiyonu olarak hesaplanması; örnek gösterim

Örneğin alçak gerilim pano sisteminin tamamen veya kısmi tahribatından sonra, toplam hasarın hesaplanmasında bu alçak gerilim pano sisteminin ve hasarlı sistem parçalarının yenilenme
masrafları da hesaba eklenmelidir.



Tablo 2-2 Hasar Kesintisi Fonksiyonu S; gıda endüstrisindeki bir üretim/ dolum tesisinin ana dağıtımında bulunan alçak gerilim pano sisteminin arızalanması durumunda, kesinti süresinin fonksiyonu olarak dolaylı hasarlar, M; örnek gösterim

Bundan sonraki yazımızda "Bilgi Teknolojileri Cihazlarının Beslenmesine Ait Örnekler" anlatılacaktır.