Akıllı Şebekelerde Fider Otomasyonu

 

Yazı Dizisi-2

 

Gökhan İşbitiren

2.3.1Yeraltı Hatlar için Haberleşmeyen Arıza

Gösterge Cihazları:

Yeraltı hat OG/OG-OG/AG Arıza Gösterge Cihazları faz-faz, faz-toprak arızalarını harici ışığı ile göstermektedir. İstasyonlarda duvara monte edilen bu ürün hem pil hem AC güç kaynağı ile çalışabilmekte ve lokal olarak parametrelendirilebilmektedir.

 

Kimi farklı tip arıza gösterge cihazı Yeraltı Hatlar için Arıza Gösterge Düzeneği panolara takılarak üzerinden geçen akım ile enerjilendirilmekte; toprak ve aşırı akım arızalarını üzerindeki LED ile göstermektedir.

2.3.2Yeraltı Hatlar için Haberleşen Arıza

Gösterge Cihazları:

Lokal yeraltı arıza gösterge cihazlarının bir üst seviyesi olarak haberleşebilen yeraltı gösterge cihazları kullanılabilir. GSM, GPRS, Ethernet, Radio, PSTN, RS232/RS285 gibi medyalarla Modbus, DNP3, IEC protokolleri ile haberleşebilmektedir. Ayrıca üzerindeki Modbus Master kartı ile istasyonlardaki diğer ekipmanlardan Modbus ile veri toplayabilmekte ve üzerindeki elektronik kartlarla akım, gerilim, güç, enerji gibi bilgiler hesaplanarak güç izlemesine de olanak sağlamaktadır.

 

Genellikle yüksek empedansla topraklı dağıtım sistemlerinde görülen problem; kapasitif akımın arıza akımına yakın değerlerde olması ve bunun sonucunda kapasitif akımı hesaba katmayan arıza gösterge cihazlarının yanlış indikasyon vermesidir.

Bu problemi çözmek için arıza bulma algoritmalarında gerilim bilgisi kullanılmalı, yönlü korumaya benzer şekilde yönlü arıza gösterge yapılmalıdır. Gerilim bilgisinin olmadığı durumlarda sadece akım bilgisi kullanılarak da yönlü arıza gösterge yapılabilmektedir.

2.3.3 Yeraltı Hatlar için Haberleşen Arıza

Gösterge ve Uzaktan Kontrol Edilebilen Anahtarlama Cihazları:

Yeraltı hatlarda da motorlu ayırıcıları kontrol eden bir cihaz kullanılarak arıza durumunda arızalı kısmın devreden çıkarılması sağlanabilir. GSM, GPRS, Ethernet, Radio, PSTN, RS232/RS285 gibi medyalarla Modbus, DNP3, IEC protokolleri ile haberleşen bu cihaz kullanılarak arızalı kısım şebekeden ayrılır.

 

Bu cihazların arıza gösterme, akım, gerilim, frekans bilgisi verme gibi özelliklerinin yanında, ring şebekelerde özel bir algoritma ile kendi aralarında haberleşerek oluşan arızayı izole edebilme özellikleri vardır. Bu sistem Hollanda’da Stedin elektrik dağıtım şirketinde uygulanmaktadır. Merkezi bir SCADA’ya ihtiyaç duymayan bu sistem sayesinde SCADA ve DMS yatırımları tamamlanmamış dağıtım şirketlerinde arızaların izole edilmesi için kullanılabilir. Sistemin mimarisi aşağıda verilmiştir:

3.Sonuç 

Görüldüğü üzere çok çeşitli cihazlarla fider otomasyonu her seviyede gerçekleştirilebilmektedir. Türkiye’de de bu çözümler Başkent EDAŞ, Boğaziçi EDAŞ ve birçok OSB’de kullanılmaktadır. Başkent EDAŞ’ta yapılan uygulamalarda 3 aylık sürede kullanılan fider otomasyonu çözümü sayesinde oluşan 37 adet arıza insan gücü kullanılmadan temizlenmiştir. Arızaların keşif süreleri %40 oranında azaltılmıştır. Sonuç olarak da yatırımın geri dönüş süresi 2 yıl olarak hesaplanmış ve bu çözümlerin enerji satışı ve operasyonel maliyetler anlamında ciddi kazanımlar getirdiği ortaya çıkmıştır.

4.Kaynaklar 

[1] MV Overhead Feeder Automation Sophistication White Paper, Schneider Electric, 2011.

[2] C. Saner, Y. Çakır, G. İşbitiren, Fider Otomasyonu ve Tekrar Kapamalı Kesicilerin Uygulama Alanları ve Örnekleri, ICSG 2015, İstanbul.